Θεμελιώδη γνωρίσματα της Ορθοδοξίας
π. Δανιήλ: Πολλές φορές έχουμε παρουσιάσει από την εκπομπή αυτή διάφορες αιρέσεις, η κάθε μια αίρεση έχει το πρόσωπό της, την φυσιογνωμία της. Ο Προτεσταντικός κόσμος έχει την δική του φυσιογνωμία, η Ρωμαιοκαθολική "εκκλησία" πάλι έχει το δικό της πρόσωπο, σήμερα θα γνωρίσουμε τι είναι η Ορθοδοξία και ποια είναι τα βασικά γνωρίσματα της.
Έχουμε δε την τιμή να φιλοξενούμε εδώ στην εκπομπή μας τον διάσημο καθηγητή Γεώργιο Γαλίτη της θεολογικής σχολής ο οποίος έχει ασχοληθεί ειδικά και με αυτό το θέμα και η εκπομπή μας σήμερα έχει κάποια ιδιαίτερη ευλογία από τον Θεό. Κύριε Γαλίτη σας καλωσορίζουμε στην εκπομπή μας και σας ευχαριστούμε που δεχθήκατε να μας μιλήσετε.
Γ. Γαλίτης: Εγώ σας ευχαριστώ πάτερ Δανιήλ είναι μία ξεχωριστή χαρά το ότι επικοινωνώ μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος με τόσους ακροατές οι οποίοι οπωσδήποτε ενδιαφέρονται για αυτά τα βασικά θέματα τα οποία εσείς εισάγετε και στα οποία μυείτε τους ακροατές.
π. Δανιήλ: Λοιπόν το θέμα μας η Ορθοδοξία. Τι είναι η Ορθοδοξία, έχετε τον λόγο κ. καθηγητά.
Γ. Γαλίτης: Η Ορθοδοξία καταρχήν είναι κάτι το οποίον δεν ορίζεται, να ξεκινήσουμε έτσι να ξεκινήσουμε λίγο αποφατικά, η Ορθοδοξία είναι βίωμα καταρχήν αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να επιχειρήσουμε να την συλλάβουμε διανοητικά όταν ο Φίλιππος βρήκε τον Ναθαναήλ και λέει ερυήκαμεν τον Μεσσίαν και του απήντησε ο Ναθαναήλ μα είναι δυνατόν εκ Ναζαρέτ είναι δυνατόν να υπάρχει κάποιος προφήτης από εκεί τι του απήντησε εκείνος; Έρχου και ίδε. Συνεπώς η Ορθοδοξία είναι κάτι πρώτον κάτι το οποίον βιώνεται είναι λοιπόν βίωμα είναι βιωματική είναι αυτό μέσα στο οποίο γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε αυτό που αναπνέουμε δηλαδή δεν είναι ένα σύστημα λογικών προτάσεων τις οποίες πιστεύουμε χωρίς να αγγίζουν την ζωή μας, δηλαδή δεν είναι ιδέα η Ορθοδοξία η Ορθοδοξία είναι ζωή, Ορθοδοξία είναι το κερί της γριούλας η οποία πηγαίνει στην Εκκλησία και ανάβει και κάνει τον σταυρό της η οποία μπορεί να μην ξέρει θεολογία μπορεί να μην ξέρει συστήματα, μπορεί να μην ξέρει τα δόγματα αλλά τα ζει τα δόγματα τα βιώνει και έτσι βιώνει την Ορθοδοξία, είναι η γυναίκα η οποία την ώρα του Ευαγγελίου και σκύβει το κεφάλι της κάτω από το Ευαγγέλιο του παπά είναι η κίνηση που παρατηρείται μέσα στην Ορθόδοξο Εκκλησία όταν πηγαίνει ο κόσμος και ανάβει το κερί παίρνει το αντίδωρο όλα αυτά είναι το βίωμα της Εκκλησίας είναι συνεπώς αυτά είναι η Ορθοδοξία είναι όπως το ψάρι που ζει στο νερό έτσι και ο πιστός ζει μέσα στην Εκκλησία του βιώνοντας τον Ορθοδοξία του. Αν θα θέλαμε πιο συγκεκριμένα πιο συστηματικά να τα δούμε αυτά θα βρίσκαμε την απάντηση την πρώτη απάντηση μέσα στο όνομα της Ορθοδοξίας. Ορθοδοξία σημαίνει καταρχήν ορθή δόξα αυτό λέει η λέξη
π. Δανιήλ: Συνήθως δόξα εμείς την εννοούμε την τρέχουσα έννοια αλλά υπάρχει και άλλη έννοια στην λέξη δόξα
Γ. Γαλίτης: Ασφαλώς
π. Δανιήλ: Θα μας το εξηγήσετε;
Γ. Γαλίτης: Ασφαλώς, δόξα σημαίνει καταρχήν η γνώμη, το δόγμα, η πίστη, δόγμα και δόξα.
π. Δανιήλ: Δοξασία.
Γ. Γαλίτης: Δοξασία είναι κάτι στο οποίο πιστεύουμε, είναι λοιπόν Ορθοδοξία η ορθή πίστις σωστά, αλλά είναι και η ορθή δόξα προς τον Θεόν, δηλαδή η ορθή δοξολογία. Και το μεν πρώτον το ότι είναι η ορθή γνώμη το ορθόν δόγμα η ορθή πίστη αυτό το γνωρίζουμε όλοι, το ξέρουμε και δεν είναι της ώρας και δεν νομίζω ότι χρειάζεται περισσότερη ανάπτυξη, πιστεύουμε αυτό το οποίον παρεδόθη σε εμάς από τους πατέρες και αυτό το οποίον παρεδόθη σε εμάς είναι αυτό το οποίον βρίσκεται μέσα στον λόγο του Θεού την Αγία Γραφή και είναι αυτό το οποίοι εκύρηξε ο Κύριος, αυτό λοιπόν είναι το ορθόν δόγμα.
π. Δανιήλ: Ο Κύριος, οι Απόστολοι, οι πατέρες και μεταδίδεται ....
Γ. Γαλίτης: Ακριβώς, ναι, είναι αυτό που λέει στο συνοδικό στις ώρες της Κυριακής της Ορθοδοξίας, όπως ο Κύριος εδίδαξε, όπως η Γραφή λέει, όπως η Πατέρες μας παρέδωσαν, ούτω φρονούμεν, αυτό πιστεύουμε, αυτό κηρύσσομεν και αυτό είναι η ορθή δόξα αυτή είναι η Ορθοδοξία. Αλλά θα ήθελα να επιμείνω σε ένα δεύτερο σημείο σε άλλο σε μια δεύτερη έννοια της λέξεως Ορθοδοξία που συνήθως μας διαφεύγει συνήθως δεν την προσέχουμε είναι η ορθή δόξα του Θεού όπως είπα. Λέει ο Απόστολος Παύλος είτε ουν εσθίεται είτε πίνετε είτε τι πιείτε πάντα εις δόξαν Θεού πιείτε, πάντα, αυτό το πάντα μας δείχνει την υπαρξιακή στάση την οποίαν πρέπει να έχουμε απέναντι του Θεού δηλαδή όχι μόνον με τα λόγια, όχι μόνον Κύριε Κύριε, ου πας ο Λέγων μοι Κύριε Κύριε εισελεύσεται εις την βασιλεία των ουρανών και εν την προσευχή ημών μη βαττολογήσητε μπορούμε να λέμε ατέλειωτες προσευχές και αυτό να είναι για τον Κύριο βαττολογία εάν δεν είναι πραγματική δοξολογία του Θεού μπορεί κάποιος να εσθίει και να πίνει χωρίς να δοξάζει τον Θεό για αυτό λέει είτε εσθίεται είτε πίνεται πάντα εις δόξαν Θεού ποιείται
π. Δανιήλ: Μάλιστα, αυτή η έννοια είναι και κάποια έννοια της Ορθοδοξίας που δεν την πολυσκεπτόμαστε και είναι πολύ ενδιαφέρον που μας το θίγετε κ. καθηγητά.
Γ. Γαλίτης: Ναι πολύ σωστά γιατί όταν το εσθίειν και το πίνειν είναι μια καθαρά βιολογική πράξη τρώμε και πίνουμε ενστικτωδώς και όμως αυτό σημαίνει ότι με αυτά τα λόγια ο Κύριος θέλει να πει ότι όλα όλες οι ενέργειες ο απόστολος Παύλος που λέει όλες οι ενέργειες είναι μπορεί να είναι έστω μέσα στα πλαίσια του λεγομένου ηθικού νόμου όταν τρώμε και όταν πίνουμε δεν κάνουμε καμία αμαρτία αλλά όμως αυτή η τοποθέτησις του όλου ανθρώπου αυτό το πάντα είναι που έχει σημασία, αυτή η τοποθέτησις είναι αυτό που λέμε μετάνοια, μετάνοια σημαίνει αλλάζω νουν αλλά σημαίνει και αλλάζω γραμμή πλεύσεως πηγαίνω προς μια κατεύθυνση επιστρέφω προς τα πίσω είναι δηλαδή υπαρξιακή σχέση του ανθρώπου προς τον Θεό είναι όπως το ηλιοτρόπιο στρέφεται πάντοτε προς τον Ήλιο έτσι και ο άνθρωπος πρέπει να στρέφεται πάντοτε προς τον Θεό, όταν έχω έναν καθρέπτη και ο ήλιος μετακινείται θα πρέπει να μετακινήσω και τον καθρέπτη αν θέλω να αντανακλά ο καθρέπτης τον ήλιο, αυτό ακριβώς πρέπει να συμβεί με τον άνθρωπο, σε κάθε στιγμή, σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του πρέπει να στρέφει έτσι τον καθρέπτη της υπάρξεως του ώστε να αντανακλά τον ήλιο τον Θεό μέσα είναι δηλαδή μια κατάστασις όπως είναι το ψάρι μέσα στο νερό ο δύτης είναι μέσα στο νερό αλλά η στολή του την οποία φορέσει τον εμποδίζει από το να βραχεί μπορεί ο άνθρωπος να βρίσκεται μέσα να κολυμπάει μέσα στην Θεία Χάρη και όμως να μην τον αγγίζει η Θεία Χάρις, είναι πλαστικοποιημένη η ψυχή του ανθρώπου και δεν μπορεί να περάσει το νερό, ο άνθρωπος πρέπει να είναι παραδομένος στην χάρη του Θεού, να είναι βρεγμένος, καταβρεγμένος από την χάρη του Θεού και το άγιο Πνεύμα να φέρει όλο τον άνθρωπο για να μπορεί ο άνθρωπος να λέει ουχ ως εγώ θέλω αλλ' ως συ δηλαδή όχι το δικό μου θέλημα το θέλημα το δικό σου να γίνει Κύριε, όλες μας οι αποφάσεις, όλες οι ενέργειες να ακολουθούν αυτό που αναφέρεται στο 15 κεφάλαιο των Πράξεων στην αποστολική σύνοδο, συνήλθαν οι Απόστολοι εν Αγίω Πνεύματι σύνοδος Οικουμενική, παραπάνω από Οικουμενική, Αποστολική Σύνοδος και ποια είναι η απόφασις; γράφει στην απόφαση, έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν, δεν λέει έδοξε δι ημίν να γίνει αυτό το πράγμα αλλά έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν, το ημίν έπεται, δηλαδή τι θέλει το Άγιο Πνεύμα; Αυτό που θέλει το Άγιο Πνεύμα αυτό δοκεί και ημίν και αυτό το έδοξε και το δοκεί μας γυρίζει στην πρώτη έννοια της δόξας από την οποία δόξα ορθή δόξα σημαίνει ορθή δοξολογία του Θεού αλλά και ορθή δόξα σύμφωνα με αυτό που δοκεί εις το Άγιο Πνεύμα.
π. Δανιήλ: Δηλαδή κ. καθηγητά μέσα στην Ορθοδοξία υπάρχει η ορθή δόξα, δηλαδή η ορθή γνώμη για τον Θεό, υπάρχει η ορθή δόξα η ορθή δοξολογία για τον Θεό και μέσα σε αυτά υπάρχει αυτό που λέγεται βίωμα, όπως διαβάζουμε σε μερικά βιβλία για αγίους που λέει όχι ο μαθών τα Θεία αλλά ο μαθών και ο παθών τα Θεία, αυτό το παθών νομίζω έχει σχέση που αναφέρατε προηγουμένως το βίωμα και μπορούμε να προχωρήσουμε ώστε να παρουσιάσουμε στους ακροατές μας καλύτερα τι σημαίνει Ορθοδοξία και Ορθοδοξία ως βίωμα
Γ. Γαλίτης: Πολύ σωστά, όταν ο άνθρωπος βιώσει τον Θεό και πάθει τον Θεό όπως είπατε ο άνθρωπος είναι το αντικείμενο της επενεργείας του Θεού και αυτό χρησιμοποιούν οι πατέρες τον όρο αυτό πάσχει ο άνθρωπος τα θεία έτσι με αυτόν τον τρόπο ο Θεός γίνεται για τον άνθρωπο το αντικείμενο της ενδελέχειας των πάντων γίνεται ο σκοπός τη υπάρξεως των πάντων και είναι το τέλος και ο σκοπός της υπάρξεως και κάθε θεολογίας, υπάρχει ένας κίνδυνος όταν λέμε περί Ορθοδοξίας να λέμε πολλά ωραία λόγια περί Ορθοδοξίας αλλά η Ορθοδοξία αυτή να είναι διανοητική μπορούμε αν θέλετε να κρατάμε ένα μέτρο και με αυτό να κρίνουμε τον άλλο πόσο Ορθόδοξος είναι επί τη βάση του πόσου ταιριάζει με το μέτρο μας, μπορούμε να προσέχουμε τους τύπους και να περιορίζουμε την Ορθοδοξία μας, α, το τάδε τροπάριο έπρεπε να ψαλλεί έτσι ή αλλιώς αν θα γονατίσουμε σε ένα σημείο της λειτουργία ή όχι αν οι νηστείες μας θα είναι έτσι ή αλλιώς αν θα φιλήσουμε το χέρι του ιερέα αν θα φιλήσουν τις εικόνες πως θα ανάψουν το κερί πως θα πάρουμε το αντίδωρο πως θα κάνουμε τις μετάνοιες αλλά δεν λέω πως είναι όπως αυτά είναι άχρηστα βεβαίως χρειάζονται όλα αυτά αλλά μόνα τους όλα αυτά είναι άχρηστα, είναι όπως είναι το τσόφλι στο αυγό, το αυγό δεν μπορούμε να το πάρουμε χωρίς το τσόφλι αλλά όλα αυτά είναι αυτά που θα μας δώσουν την ουσία αυτά είναι μόνα τους είναι άχρηστα είναι ξυλοκέρατα που δεν μπορούν αν χορτάσουν την ψυχή, μοιάζουν με τις ακτίνες που προσπίπτουν σε έναν καθρέπτη και αναλώνονται φεύγουν, αυτά έχουν νόημα όταν βγαίνουν από μέσα από το βίωμα της Ορθοδοξίας που έχει διαποτίσει την προσωπικότητα και όταν και αυτά έρχονται μόνα τους κατόπιν φυσικά την δόξα του Θεού να το εξηγήσω αυτό αποκαλύπτεται η δόξα του Θεού στον άνθρωπο αλλά και ο άνθρωπος δοξάζει τον Θεό και όχι μόνο ο άνθρωπος αλλά και η κτίση δια του ανθρώπου η κτίση δοξάζει τον Θεό μέσα στην Εκκλησία ας αν θέλετε να δούμε αυτά πιο αναλυτικά
π Δανιήλ: Ναι να τα παρουσιάσουμε έτσι πιο απλά να γίνουν και κατανοητά στους ακροατές μας.
Γ. Γαλίτης: Πόσες φορές στην εκκλησία δεν λένε την φράση δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι δόξα τω Πατρί και τω Αγίω Πνεύματι Δόξα σοι Κύριε Δόξα σοι δόξα σοι ο Θεός υμών δόξα σοι αλληλούια που και αυτό σημαίνει αινείτε το Θεόν κυρίως βέβαια στην λειτουργία αλλά και σε κάθε ακολουθία στην Εκκλησία η δοξολογία στην λειτουργία δόξα σοι τω δείξαντι το Φως, αυτά όλα είναι ο τρόπος με τον οποίον ο άνθρωπος μέσα στην Ορθοδοξία μέσα στην Ορθοδοξία το τονίζει αυτό δοξάζει τον Θεό και με τα λόγια τα λόγια όμως είναι αυτά το οποία δείχνουν τα οποία σύρουν τον άνθρωπο και τον παρακινούν τον άνθρωπο ώστε και δια της ζωής του και δια του βιώματος του να δοξάζει τον Θεό εδώ θα ήθελα να πω την σημασία που έχει η λειτουργία για την είσοδο του ανθρώπου στην Βασιλεία του Θεού και την βασιλεία του Θεού δεν είναι τίποτα άλλο παρά η δόξα του Θεού δοξάζοντας την βασιλεία του Θεού δοξάζουμε τον ίδιο τον Θεό πως αρχίζει η λειτουργία ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, στην μικρά είσοδο που λέμε σήμερα για λόγους συντομίας απολυτίκια το κανονικό το ορθό ή το παραδοσιακό είναι να λέγονται οι μακαρισμοί. Τι είναι οι μακαρισμοί; εν τη βασιλεία σου μνήσθητι ημών Κύριε όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου και στους μακαρισμούς σε κάθε στίχο τον μακαρισμών μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι και τα λοιπά σε κάθε στίχο ψάλλεται ένα τροπάριο που αναφέρεται στην φράση που ο ευγνώμων ληστής που ο ληστής πάνω στον σταυρό είπε μνήσθητι μου Κύριε εν τη Βασιλεία σου. Όλη λοιπόν η μικρά είσοδος συμβόλιζε την είσοδο στην βασιλεία των ουρανών για αυτό και ψάλλονται τα τροπάρια αυτά που συνδέονται με την φράση αυτή της βασιλείας των ουρανών, στην μεγάλη είσοδο το ίδιο, πάντων ημών μνησθίει Κύριος ο Θεός εν τη βασιλεία αυτού πάντοτε, συνεπώς η λειτουργία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η είσοδος στην βασιλεία του Θεού και να το πάλι το βίωμα μπαίνοντας στην βασιλεία του Θεού δεν μπαίνουμε πάλι διανοητικά, δεν μπαίνουμε διαβάζοντας ένα βιβλίο ή κάνοντας κάτι άλλο, αλλά βιώνοντας μπαίνουμε στην Βασιλεία των ουρανών, βιώνοντας την ορθοδοξία δια της Θείας Λειτουργίας.
π. Δανιήλ: Και νομίζω κ. καθηγητά ότι στην Λειτουργία περιλαμβάνονται όλα και η ορθή γνώμη περί Θεού βρίσκεται μέσα στις φράσεις της λειτουργίας και η ορθή δοξολογία του Θεό και το βίωμα δηλαδή έχουμε κάτι το περιεκτικό όλα περιλαμβάνονται εκεί μέσα
Γ. Γαλίτης: Έτσι, ξέρετε αυτό που λέτε μου ήρθε στον νου να σας πω κάτι έχω γνωρίσει πάρα πολλούς μη Ορθοδόξους που προσήλθαν στην Ορθοδοξία και βέβαια αυτοί συνήθως είναι άνθρωποι με βαθύτατη θρησκευτική γνώση γιατί όσο πλησιάζει κανείς την θρησκευτική γνώση τόσο πιο πολύ πλησιάζει την Ορθοδοξία ενώ όσοι φεύγουν από την Ορθοδοξία είναι άνθρωπο που έχουν ελάχιστη θρησκευτική γνώση και γιαυτό δεν ξέρουν το θησαυρό τον οποίον έχουν λοιπόν αυτούς όλους τους οποίους εγνώρισα από πολλά πάρα πολλά χρόνια που γνωρίζω τους ρωτώ πάντα όταν γνωρίζω έναν καινούργιο πως προσήλθες στην Ορθοδοξία θα το πιστέψετε ότι εξαιρέσι ενός που μου είπε ήρθα στην Ορθοδοξία διαβάζοντας την Αγία Γραφή και τον έστειλε ο Θεός με έναν ορισμένο τρόπο στην Ορθοδοξία όλοι οι άλλοι έγιναν Ορθόδοξοι παρακολουθώντας την Θεία Λειτουργία και ένιωσαν την βιωματική Ορθοδοξία και ύστερα ήρθε η διανόησις να μάθουν τι είναι αυτό το πράγμα να διαβάσουμε και διαβάζοντας έμαθαν τι είναι η Ορθοδοξία.
π. Δανιήλ: Δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι μέσα από την λειτουργία φανερώνεται η δόξα του Θεού και εκείνος που έχει αγνά και καθαρά αισθητήρια το διαισθάνεται.
Γ. Γαλίτης: Ασφαλώς φανερώνεται η δόξα του Θεού η οποία ελκύει τον άνθρωπο, τον ελκύει εις δοξολογίαν και όχι μόνο τον άνθρωπο να πούμε και το δεύτερο τώρα υπάρχει και η κτίσις όλη η κτίσις δοξάζει τον Θεόν και ο άνθρωπος δοξάζει τον Θεόν δια της κτίσεως και η κτίση δια του ανθρώπου. Όταν γίνεται η προσφορά των τιμίων δώρων ο ιερεύς στην μεγάλη είσοδο παίρνει τα τίμια δώρα από την προσκομιδή και τα εναποθέτει πάνω στην αγία τράπεζα είναι αυτό το πράγμα τι; είναι η προσφορά εν ευχαριστία για αυτό λέγεται και θεία ευχαριστία των υλικών στοιχείων προς τον Θεόν είναι δηλαδή ο άρτος και ο οίνος που δεν είναι ύλη μόνον δεν είναι σίτος και σταφύλι αλλά είναι και προϊόν της επεξεργασίας του ανθρώπου.
π. Δανιήλ: έχει κοπιάσει και ο άνθρωπος.
Γ. Γαλίτης: έχει κοπιάσει ο άνθρωπος και προσφέρει ο άνθρωπος κάτι το οποίον ο ίδιος το έφτιαξε, προσφέρει και τον κόπο του, το έφτιαξε εν χρόνω, προσθέτει και τον χρόνο του, τα προσφέρει στον Θεό και αυτό γίνεται κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και η δοξολογία όλη γίνεται κατά την τέλεση των ιερών ακολουθιών άρα και ο χρόνος όχι μόνο η ύλη και ο χρόνος προσφέρεται στον Θεό μαζί με τον κόπο του ανθρώπου. Αδιάκοπα λοιπόν στην καθημερινή πράξη έχουμε την δοξολογία που είναι η υψίστη θεολογία που η θεολογία πια γίνεται όχι μόνο λόγος περί Θεού αλλά και λόγος προς τον Θεόν
π. Δανιήλ: Και καθώς ο άνθρωπος δοξολογεί τον Θεό υπό μια γενική έννοια είναι σαν να γίνεται ιερεύς που λέει θύσον τω Θεώ θυσίαν αινέσεως ως ιερεύς ως θύτης που θυσιάζει τον χρόνο τον κόπο του και προσφέρει δια της καρδίας του και των χειλέων του την θυσία αυτό το θύσον τω Θεώ θυσίαν αινέσεως και να δοξολογούμε τον Θεό και να βγαίνουν από μέσα μας ύμνοι δοξολογία αλληλούια και προπάντων όταν είμαστε μέσα στον λειτουργικό κλίμα της Εκκλησίας το λειτουργικό χώρο. Ας δούμε τώρα το άλλο σημείο το βασικό της Ορθοδοξίας που προείπαμε προηγουμένως ότι στην Ορθοδοξία γίνεται διάκρισις, θεολογική διάκρισις, μεταξύ της ουσίας του Θεού και των ενεργειών του Θεού ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον θέμα και το οποίον το ξεκινούμε να το παρουσιάσουμε στους ακροατές μας
Γ. Γαλίτης: Αυτό πατήρ Δανιήλ είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα όπως γνωρίζετε, δεν θα μπορέσουμε ίσως, αλλά επειδή είναι βαθύ θέμα θα παρακαλέσω τους ακροατές να προσεχθεί ιδιαιτέρως είναι στο θεωρητικό πεδίο η προϋπόθεση όλων αυτών που είπαμε προηγουμένως η προϋπόθεση είναι η διάκριση της ουσίας και των ενεργειών του Θεού μην νομίζει κανείς ότι είναι μια παρωνυχίς όπως έλεγε κάποιος κατά τα άλλα μεγάλος θεολόγος της περασμένης γενιάς ότι είναι λέει απορίας άξιον πως τόσο μεγάλοι θεολόγοι ασχολήθηκαν με μια τέτοια παρωνυχίδα με ένα τέτοιο λεπτομερειακό θέμα, όχι δεν είναι έτσι, είναι ένα βασικότατο θέμα, το έχει αναπτύξει και το έχει εκπτύξει σε όλες τις διαστάσεις ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αλλά στηρίζεται στους πατέρες ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, συνόψισε την διδασκαλία των πατέρων και βέβαια η βάση του και η αρχή του βρίσκεται σε αυτήν την Καινή Διαθήκη. Ο Μέγας Βασίλειος λέει χαρακτηριστικά η μεν ουσία του Θεού απρόσιτος αι δε ενέργεια αυτού προς ημάς καταβαίνουσι, δηλαδή η ουσία του Θεού όταν λέμε ουσία του Θεού τι είναι ο Θεός. Βέβαια μας λέει ο Ευαγγελιστής ο Θεός αγάπη εστί, το έστι σημαίνει είναι που βρίσκεται δηλαδή στην ουσία του Θεού το είναι και γλωσσικά έχει σχέση με την ουσία η ουσία του Θεού είναι αγάπη αλλά δεν μας λέει το πως μπορούν το πως ο άνθρωπος μπορεί να πλησιάσει αυτήν την ουσία δεν μπορεί να την πλησιάσει ο άνθρωπος γιατί η ουσία είναι απρόσιτη, για αυτό ο άνθρωπος έχει αγάπη αλλά δεν είναι αγάπη άρα έχει Θεό, η ουσία του Θεού είναι απρόσιτη εκ προοιμίου το θεωρούμε αυτό σαν δεδομένο, γιατί αλλιώς αν ήταν προσιτή η ουσία του Θεού δεν θα ήταν Θεός, θα ήταν ένα πράγμα, θα ήταν ένα αντικείμενο και δεν θα ήταν Θεός. Αλλά ο Θεός αποκαλύπτεται δια των ενεργειών του και αυτή είναι η μόνη οδός γνώσεως του Θεού. Τώρα το πρόβλημα τίθεται τι είναι οι ενέργειες του Θεού, όταν λέμε ενέργεια του Θεού τι είναι; Ενέργειες το καταλαβαίνουμε ο κάθε ένας είναι το έργον, είναι η ενέργεια που ο Θεός αποκαλύπτεται, η ενέργεια με την οποίαν ο Θεός έρχεται σε επαφή με τους ανθρώπους και με τον κόσμο. Να πούμε ένα παράδειγμα ο Ήλιος ας πούμε είναι η ουσία του Θεού και η ακτινοβολία η λάμψη είναι οι ενέργειες του Θεού.
π. Δανιήλ: Ναι είναι και αυτό ένα παράδειγμα πολλά παραδείγματα μπορούμε να πούμε ένα πράγμα μόνο πρέπει να ξέρουμε πάντα ότι οτιδήποτε πούμε για την ουσία του Θεού δεν είναι αυτό ο Θεός γιατί η ουσία είναι απρόσιτη, δεν μπορώ να την δω, δεν μπορώ να την ακούσω, δεν μπορώ να την αισθανθώ, δεν μπορώ να μιλήσω για αυτή, δεν μπορώ να την πλησιάσω.
Γ. Γαλίτης: Εάν ήταν προσιτή θα έπρεπε να είμαστε εμείς θεοί.
π. Δανιήλ: Ή εμείς θα έπρεπε να είμαστε Θεοί ή ο Θεός θα ήταν άνθρωπος.
Γ. Γαλίτης: Θα έπαυε να είναι πια Θεός, συνεπώς δεν υπάρχει ουδεμία δυνατότης προσεγγίσεως της ουσίας του Θεού
π. Δανιήλ: Δεν πλησιάζει κανείς την ουσία του Θεού.
Γ. Γαλίτης: Όλα αυτά τα οποία λέμε για τον Θεό αναφέρονται στις ενέργειες του και όχι στην ουσία του Θεού τώρα είναι αυτές οι ενέργειες ο Θωμάς ο Ακινάτης ο σχολαστικός της Δύσεως λέει ότι η ουσία του Θεού είναι actus purus δηλαδή καθαρά ενέργεια εάν η ουσία είναι καθαρά ενέργεια άρα και η ενέργεια του Θεού είναι ουσία του Θεού άρα είναι και αυτή απρόσιτη είναι απρόσιτη και αμέθεκτη δεν μπορεί να μεθέξω δεν μπορεί να την κάνω δική μου. Συνεπώς υπάρχει ένα φράγμα μεταξύ του Θεού και των ανθρώπων αν δεχθούμε ότι οι ενέργειες είναι απρόσιτες και αυτές ή ότι η ουσία του Θεού είναι ενέργεια. Και τότε για να καλύψουν το χάσμα και να απαντήσουν στην πιθανή ερώτηση πως ο Θεός έρχεται σε επαφή με τον κόσμο εφεύραν οι Δυτικοί τις κτιστές ενέργειες του Θεού ότι ο Θεός είναι μεν κατά την ουσία καθαρά ενέργεια αλλά έρχεται σε επαφή με τον κόσμο με κτιστές ενέργειες αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό παράπτωμα πολύ σημαντικό μεγάλο λάθος διότι είναι προφανώς ότι διαφέρουν οι ενέργειες αυτές από τον Θεό όσο το κτίσμα από τον κτίστη αν είναι κτιστές ενέργειες το κτίσμα από τον κτίστη έχει άπειρη διαφορά άκτιστος να έχει κτιστές ενέργειες είναι και αντιφατικό δεν είναι δηλαδή αυτές οι ενέργειες δεν μπορεί να είναι Θεός όταν λοιπόν παίρνουμε μια ενέργεια του Θεού είναι η Θεία χάρη, άμα την πάρουμε την Θεία χάρη είναι άκτιστη ενέργεια του Θεού αλλά τότε αν είναι άκτιστη η ενέργεια του Θεού πως ο άνθρωπος παίρνει την Θεία χάρη; Οι Δυτικοί λένε παίρνει κτιστή Θεία χάρη, αλλά οι άκτιστες ενέργειες είναι ότι για μας τους Ορθοδόξους είναι ότι μπορεί ο άνθρωπος να προσεγγίζει από τον Θεό, δηλαδή είναι ο ίδιος ο Θεός, βλέπετε ότι ο άνθρωπος μπορεί να μεθέξει των ακτίστων ενεργειών του Θεού κατά την Ορθόδοξο άποψη, συνεπώς μπορεί να μεθέξει του ιδίου του Θεού, μπορεί να προσεγγίσει να πιάσει τον ίδιο τον Θεό μέσω των ακτίστων ενεργειών, η Θεία χάρις δεν είναι κτιστή κατά την Ορθόδοξη άποψη είναι άκτιστη, αλλά βλέπω π Δανιήλ η ώρα περνάει και θα πρέπει ίσως μια άλλη φορά να συνεχίσουμε σε επόμενη εκπομπή.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου