Η πτώση του Εωσφόρου διαβόλου

 

 

ο καθαιρέτης Σατάν, άγιος Δανιήλ Γούβαλης

 

Η πτώση του Εωσφόρου

Μνήμη αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων

 

Η πτώση των δαιμόνων έχει απασχολήσει τους Χριστιανούς συγγραφείς εξ αρχής της πορείας του Χριστιανισμού. Αν διαβάσουμε τα έργα τους θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν διάφορες απόψεις για την αιτία. Παραδόξως οι γνώμες τους είναι αρκετά παρεξηγημένες από ικανή μερίδα ερευνητών οι οποίοι κατέληξαν σε λάθος συμπέρασμα είτε λόγω του ότι δεν έδωσαν την πρέπουσα προσοχή είτε λόγω του ότι δεν ερεύνησαν οι ίδιοι αλλά βασίστηκαν σε άλλους οι οποίοι όμως δεν είχαν την ορθή γνώση. Στους πρώτους Χριστιανούς συγγραφείς πολλοί αποδίδουν ότι οι περισσότεροι θεωρούν τον φθόνο προς τον άνθρωπο ως την αιτία της πτώσεως, όμως αυτό είναι αναληθές. Βεβαίως ο φθόνος είναι μεγάλο κακό και αν θέλουμε να είμαστε ασφαλισμένοι από αυτόν θα πρέπει να ζητούμε από τον Θεό να μας δώσει την αρετή της αγάπης και εμείς έπειτα να αγωνιζόμαστε ώστε η δωρεά αυτή να αυξάνεται. Αν εκλείψει η αγάπη έπειτα έχουμε πολλά άσχημα επακόλουθα και ένα από αυτά είναι ο φθόνος ο οποίος επιφέρει πολλά κακά. Ένα κακό της ελλείψεως αγάπης είναι ότι επέρχεται κόλαση εντός του ανθρώπου. 

Η αγάπη έχει ως αποτέλεσμα να χαιρόμαστε με την πρόοδο του άλλου και όχι να έχουμε θλίψη, αντιθέτως όποιος δεν έχει αγάπη χαίρεται με την αποτυχία και την κακοτυχία του άλλου και όχι με την πρόοδό του. Ο άνθρωπος βασανίζεται και μάλιστα όχι απλώς χωρίς να υπάρχει καμία αιτία, αλλά βασανίζεται την στιγμή που θα έπρεπε να είναι χαρούμενος, αντί να χαίρεται έχει μεγάλη θλίψη. Βασανίζεται εσωτερικά επειδή θεωρεί ότι η επιτυχία του διπλανού είναι δική του αποτυχία έως και ξεπεσμός. Θα έπρεπε όμως να χαίρεται με την επιτυχία του αδελφού και ειδικά με την πνευματική επιτυχία του. Και τα κακά δεν σταματούν εδώ. Έπειτα από την απώλεια της αγάπης και τον φθόνο εναντίων του αδελφού, αμέσως αρχίζει η καταλαλιά, αρχίζει η κατάκριση, σχεδόν ότι κάνει ο άλλος το σχολιάζει ο φθονερός αρνητικά και τον καταδικάζει. Ο φθονερός όχι μόνο αποφεύγει να βοηθήσει όποιον ζηλεύει αλλά του δημιουργεί εμπόδια, Με τον φθόνο αρχίζει άσβεστη αντιπαλότητα και πολλά άλλα κακά. Όπως είναι φανερό ο φθόνος έχει ως αποτέλεσμα εσωτερική αναταραχή και αμαρτήματα νου αλλά και σαρκός. 

Όλα αυτά ταιριάζουν σαν αιτία παραπλάνησης των πρωτοπλάστων. Ήταν όμως ο φθόνος αυτό από το οποίο ο Εωσφόρος έπεσε από την υψηλή του θέση; 

Όχι διότι αφενός όπως είδαμε ο φθόνος είναι αποτέλεσμα κάτι άλλου και αφετέρου το γιατί της πτώσεως του Εωσφόρου είναι μάλλον εύκολο να διαπιστωθεί. 

Ας δούμε τι μας δίδει η Βίβλος ως αιτία. Καταρχήν παρατηρούμε σε αυτήν τον Χριστό να μας λέει για τον Διάβολο ότι ἐν τῇ ἀληθείᾳ οὐχ ἕστηκεν, δηλαδή δεν στάθηκε στην αλήθεια. Όποιος δεν στέκεται στην αλήθεια δεν στέκεται στην Αλήθεια με άλφα κεφαλαίο που του δίδαξε την αλήθεια με μικρό λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή· Ιω. 14,6. Ο Διάβολος είδε την Αλήθεια διδάχθηκε την αλήθεια αλλά δεν θέλησε να σταθεί σε αυτήν. Επιπλέον αυτών των λόγων του Χριστού βλέπουμε τον απόστολο Παύλο να συμβουλεύει τον Τιμόθεο τα εξής, μή νεόφυτον, ἵνα μή τυφωθείς εἰς κρῖμα ἐμπέσῃ τοῦ διαβόλου. Α Τιμ. 3,6 Ο επίσκοπος Τιμόθεε πρέπει επίσης να μην είναι νεοφώτιστος στην πίστη ώστε να μην υπερηφανευθεί από το αξίωμα που του δόθηκε και πέσει στην ίδια καταδίκη που έπεσε ο διάβολος. Τυφόω, από το τῦφος που σημαίνει καπνός, τετυφωμένος, σαν από καπνό σκοτισμός του νοός από την έπαρση και τυφώδης. 

Ο απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί αυτήν την λέξη μόνο στις επιστολές προς Τιμόθεο, δυο φορές στην Α' και μια στην Β' Τιμόθεου. 

Ας δούμε και την δεύτερη φορά στην ίδια επιστολή.  

Ταῦτα δίδασκε καί παρακάλει. εἴ τις ἑτεροδιδασκαλεῖ καί μή προσέρχεται ὑγιαίνουσι λόγοις τοῖς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῇ κατ᾿ εὐσέβειαν διδασκαλίᾳ, τετύφωται, μηδέν ἐπιστάμενος, ἀλλά νοσῶν περί ζητήσεις καί λογομαχίας, ἐξ ὧν γίνεται φθόνος, ἔρις, βλασφημίαι, ὑπόνοιαι πονηραί Α' Τιμ. 6,3-4. Αυτά να διδάσκεις και να προτρέπεις τους Χριστιανούς να τα τηρούν. Εάν κάποιος διδάσκει διαφορετικά και δεν μένει με πίστη προσηλωμένος στους αγίους λόγους του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και στην διδασκαλία που οδηγεί προς την αληθινή ευσέβεια, αυτός είναι σκοτισμένος από την αλαζονεία και δεν γνωρίζει τίποτα το ορθό αλλά κατέχεται από ασθένεια και ασχολείται με νοσηρό τρόπο γύρω από μάταιες συζητήσεις και λογομαχίες από τις οποίες προέρχεται φθόνος, φιλονικία, βλασφημίες, αστήρικτες υποψίες.

Από αυτά τα λόγια της Γραφής κατανοούμε ότι το κρίμα Διαβόλου ήταν αυτό που  μπορούσε να πάθει ο νεοφώτιστος, να υπερηφανευθεί γεμίζοντας από αλαζονεία.

Το κρῖμα Διαβόλου ήταν ότι τετύφωται, κατέστη τετυφωμένος από έπαρση, μπορεί να ειπωθεί ότι ἀπετύφλωσε γάρ αυτόν η έπαρσις. Η σοφία Σολομώντος λέει για τους άνομους ότι ἀπετύφλωσε γάρ αὐτούς ἡ κακία αὐτῶν. Ο Διάβολος δεν στάθηκε στην Αλήθεια, ήταν μή προσέρχεται ὑγιαίνουσι λόγοις τοῖς τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῇ κατ᾿ εὐσέβειαν διδασκαλίᾳ, έτσι νοσῶν και τυφώδης (=εκτός εαυτού, σε παραλήρημα) όπως τον άσωτο, για τον οποίο μας λέει ο Χριστός όταν μετανόησε ότι ήρθε στα συγκαλά του, εἰς ἑαυτόν δέ ἐλθὼν, έπεσε σε ανοησία, σε τρέλα, μηδέν ἐπιστάμενος, μη γνωρίζοντας το ορθό για τον εαυτό του. Εξαιτίας της έπαρσης και της απομάκρυνσης από τον Θεό που αυτή φέρνει, ο νους του ήταν σκοτισμένος. Ήταν σαν γεμάτος από καπνό και η πνευματική όραση του δεν ήταν καθαρή. Σήμερα θα λέγαμε ότι ο Διάβολος είχε και έχει ομίχλη εγκεφάλου. Ο Διάβολος όπως και ο κάθε ένας που τον ακούει, δεν ήθελε να είναι δούλος Θεού, δούλος Θεού σημαίνει να αναγνωρίζει τον Θεό ως Θεό και κατ' επέκταση ως οδηγό. Βλέπουμε τον Χριστό να λέει, ἄρατε τόν ζυγόν μου ἐφ᾿ ὑμᾶς καί μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν· Ματθ. 11,29. Οπότε όποιος αντιτίθεται στον Θεό αντί να είναι ταπεινός ταπεινός και πράος πρᾷός είναι με μίσος και έπαρση. Εφόσον είναι με έπαρση προς τον Θεό τότε το μίσος του θα είναι ενάντια και προς κάθε τι το Θεϊκό ανεξαιρέτως.

Ο Διάβολος κινείται με γνώμονα την αντίθεσή του στον Θεό έχοντας δρομολογήσει όλες τις πράξεις του σύμφωνα με αυτήν. Οπότε αρχικά συμπεραίνουμε ότι αυτή ήταν η αιτία πτώσεως του, η αντίθεση προς τον Θεό, η έπαρση. Προς τον Θεό η μόνη αντίθεση που μπορεί κάποιος να έχει ώστε να έρθει σε πλήρη ρήξη είναι η μη αναγνώρισή του ως Θεού. 

Η αμαρτία σε απομακρύνει μεν από τον Θεό αλλά δεν σε κάνει αρνητή αυτού ως οδηγού, παραμένει Θεός, έχεις ελπίδα σε αυτόν. Πολύ ωραία η Β' Ευχή της Γονυκλισίας που διαβάζεται την Πεντηκοστή λέει το εξής: Σοί μόνῳ ἁμαρτάνομεν, ἀλλά καί σοί μόνῳ λατρεύομεν, οὐκ οἴδαμεν προσκυνεῖν Θεῷ ἀλλοτρίῳ, οὐδέ διαπετάζειν πρός ἕτερον Θεόν τάς ἑαυτῶν, Δέσποτα, χεῖρας. Εφόσον όμως κάποιος απορρίπτει τον Θεό ως οδηγό αυτομάτως συμβαίνουν τα εξής: πρώτον θεωρεί και αναβιβάζει τον εαυτό του σε Θεό, δημιουργεί και ακολουθεί τις εντολές του εαυτού. Δεύτερον οτιδήποτε προέρχεται εκ του αντιπάλου είναι απορριπτέο και στόχος. Επειδή αυτό συμβαίνει με τον Διάβολο παρατηρούμε ότι η αντιπαλότητα του δεν είναι αποκλειστικά προς τον άνθρωπο ή προς μερίδα ανθρώπων ή προς μερίδα κτισμάτων αλλά προς οτιδήποτε κτιστό. Επειδή τα πάντα είναι δημιουργήματα του Θεού, ο Διάβολος με τίποτα και με κανένα από την Δημιουργία δεν έχει ούτε καν φιλίες, πόσο μάλλον κοινωνία αγάπης. Για αυτό όποιος είναι αρεστός στον Θεό γίνεται στόχος ενώ όποιος είναι ενάντιος στον Θεό ως και αυτός δημιούργημα Θεού δεν είναι φίλος Διαβόλου αλλά στόχος-εργαλείο. Έτσι παρατηρούμε ότι ο υπό την επήρεια Διαβόλου στόχος-εργαλείο και πέφτει στην φωτιά ώστε να καεί αλλά και επιτίθεται στους άλλους, καί πολλάκις αὐτόν καί εἰς πῦρ ἔβαλε καί εἰς ὕδατα, ἵνα ἀπολέσῃ αὐτόν· Μαρκ. 9,22. Και πολλές φορές το δαιμόνιο οδήγησε τον γιό μου και στην φωτιά αλλά και στα νερά για να τον σκοτώσει. Καί ἐλθόντι αὐτῷ εἰς τό πέραν εἰς τήν χώραν τῶν Γεργεσηνῶν ὑπήντησαν αὐτῷ δύο δαιμονιζόμενοι ἐκ τῶν μνημείων ἐξερχόμενοι, χαλεποί λίαν, ὥστε μή ἰσχύειν τινά παρελθεῖν διά τῆς ὁδοῦ ἐκείνης. Ματθ. 8,28. Όταν ο Χριστός ήλθε στην απέναντι όχθη, στην χώρα των Γεργεσηνών, τον συνάντησαν δύο δαιμονισμένοι που έβγαιναν από τα μνημεία και οι οποίοι ήταν τόσο άγριοι και επιθετικοί ώστε να μην μπορεί να περάσει κανείς από εκείνο τον δρόμο. Ἐπεχείρησαν δέ τινες ἀπό τῶν περιερχομένων Ἰουδαίων ἐξορκιστῶν ὀνομάζειν ἐπί τούς ἔχοντας τά πνεύματα τά πονηρά τό ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ λέγοντες· ὁρκίζομεν ὑμᾶς τόν Ἰησοῦν ὃν ὁ Παῦλος κηρύσσει. ἦσαν δέ τινες υἱοί Σκευᾶ Ἰουδαίου ἀρχιερέως ἑπτά οἱ τοῦτο ποιοῦντες. ἀποκριθέν δέ τό πνεῦμα τό πονηρόν εἶπε· τόν Ἰησοῦν γινώσκω καί τόν Παῦλον ἐπίσταμαι· ὑμεῖς δέ τίνες ἐστέ; καί ἐφαλλόμενος ἐπ᾿ αὐτούς ὁ ἄνθρωπος, ἐν ᾧ ἦν τό πνεῦμα τό πονηρόν, καί κατακυριεύσας αὐτῶν ἴσχυσε κατ᾿ αὐτῶν, ὥστε γυμνούς καί τετραυματισμένους ἐκφυγεῖν ἐκ τοῦ οἴκου ἐκείνου. Πραξ. 19,12-15 Μερικοί από τους Ιουδαίους που έκαναν εξορκισμούς επιχείρησαν να επικαλεσθούν και αυτοί το όνομα του Ιησού ώστε να θεραπεύσουν δαιμονισμένο λέγοντας "σας εξορκίζουμε δαίμονες στο όνομα Ιησού τον οποίο ο Παύλος κηρύττει να φύγετε". Αυτοί που έκαναν τον εξορκισμό ήταν επτά παιδιά του Ιουδαίου αρχιερέα Σκευά. Απάντησε τότε σε αυτούς το πονηρό πνεύμα: "τον Ιησού τον γνωρίζω μα και τον Παύλο επίσης τον ξέρω πολύ καλά, εσείς όμως ποιοι είσαστε και μου λέτε να φύγω;" Και αμέσως ο άνθρωπος στον οποίο είχε εισέλθει το πονηρό πνεύμα πήδησε με ορμή πάνω σε αυτούς και έκανε και τους εφτά μαύρους στο ξύλο. Τόσο πολύ τους χτύπησε ώστε αυτοί ημίγυμνοι και τραυματισμένοι ξέφυγαν από το σπίτι του δαιμονισμένου. 

Ο άγιος γέροντας Δανιήλ Γούβαλης είναι καθαιρέτης Σατάν, όχι μόνο τώρα που είναι στον ουρανό αλλά και εν ζωή διότι πάλεψε με την αίρεση. Ο Εωσφόρος αυτοπροσώπως αλλά και τα ισχυρότερα δαιμόνια, ανώτερα και από τα επτά ηγετικά, έχουν διοριστεί από αυτόν ώστε να εφευρίσκουν διδασκαλίες απωλείας και να τις υποβάλλουν προς αποδοχή και διάδοση. Οι αιρέσεις προέρχονται λαμβάνουν "δύναμη" αλλά και τα σχετικά "χαρίσματα" που παραπλανούν από το υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Αυτό έχει φυσικά τους λόγους του. Βλέπουμε τον απόστολο να λέει στον Τιμόθεο το εξής, προσέχοντες πνεύμασι πλάνοις καί διδασκαλίαις δαιμονίων Α' Τιμ. 4,1, θα πιστέψουν σε πνεύματα πλάνης και σε διδασκαλίες δαιμονίων. Σε άλλο σημείο μας διδάσκει ότι ο θεός τοῦ αἰῶνος τούτου ἐτύφλωσε τά νοήματα τῶν ἀπίστων εἰς τό μή αὐγάσαι αὐτοῖς τόν φωτισμόν τοῦ εὐαγγελίου τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ. Β' Κορινθ. 4,4. Ο θεός του αμαρτωλού τούτου αιώνος, δηλαδή ο Σατάν, σε αυτούς έχει σκοτίσει και τυφλώσει την διάνοια και την σκέψη τους ώστε να μη λάμψει το φως του Ευαγγελίου της δόξας του Χριστού.

Σε αυτό το σημείο θα αρχίσει μια περιληπτική παρουσίαση του τι λένε διάφοροι Χριστιανοί συγγραφείς ως προς την αιτία της πτώσεως του Εωσφόρου. Ξεκινώντας ας δούμε κάποια λόγια που μεταφέρει ο καθαιρέτης Σατάν άγιος γέροντας Δανιήλ Γούβαλης τα οποία είπε ο γέροντας του ο άγιος Πορφύριος: Η ψυχή του ανθρώπου όταν υπάρχει δαιμονοαπασχόληση, σιγά σιγά, μυστικά, αδιόρατα, διαποτίζεται από τον ακάθαρτο κόσμο των πονηρών πνευμάτων και υφίσταται μεγάλες πνευματικές βλάβες. Κάποτε ο γέροντας Πορφύριος είπε "διαβάστε άγια βιβλία, τους βίους των Οσίων, τους αγώνες τους, τα κατορθώματά τους, αφήστε τον νου σας να ζήσει μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα και τότε αγιάζεστε αναίμακτα." Η τελευταία φράση είναι αξιοσημείωτη, αγιάζουμε αναίμακτα, δηλαδή χωρίς πολύ κόπο και ταλαιπωρία. Όταν ο νους μας ασχολείται με άγια πράγματα, όταν διαποτίζεται από αυτά, τότε και η συμπεριφορά μας και η ζωή μας ρυθμίζεται ανάλογα. Εφόσον οι πράξεις ξεκινούν από τις σκέψεις, όταν αγιαστούν οι σκέψεις αγιάζονται και οι πράξεις. Για αυτό ο πατήρ Πορφύριος δεν ήθελε να περιπολεύει ο νους στους χώρους των ακαθάρτων και πονηρών πνευμάτων. Άλλωστε αυτό συνιστά και ο απόστολος Παύλος. Τό λοιπόν, ἀδελφοί, ὅσα ἐστίν ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ὅσα προσφιλῆ, ὅσα εὔφημα, εἴ τις ἀρετή καί εἴ τις ἔπαινος, ταῦτα λογίζεσθε·.

Δείτε εδώ ότι η σύνταξη και η ανάγνωση βίων Αγίων είναι Βιβλική εντολή.

Παρατηρούμε στην Γραφή τον Θεό ο οποίος συνιστά να μελετούμε τους βίους των αγίων. Ἀκούσατέ μου, οἱ διώκοντες τό δίκαιον καί ζητοῦντες τόν Κύριον, ἐμβλέψατε εἰς τήν στερεάν πέτραν, ἣν ἐλατομήσατε, καί εἰς τόν βόθυνον τοῦ λάκκου, ὃν ὠρύξατε. ἐμβλέψατε εἰς Ἁβραάμ τόν πατέρα ὑμῶν καί εἰς Σάῤῥαν τήν ὠδίνουσαν ὑμᾶς· ὅτι εἷς ἦν, καί ἐκάλεσα αὐτόν καί εὐλόγησα αὐτόν καί ἠγάπησα αὐτόν καί ἐπλήθυνα αὐτόν. Ησ. 51,1-2 Ακούστε με εσείς που επιδιώκετε το δίκαιο και ζητείτε τον Κύριο και την βοήθειά του. Παρατηρήστε τον βράχο από τον οποίο έχετε κοπεί, τον λάκκο από τον οποίο έχετε βγει. Δηλαδή παρατηρήστε με προσοχή τον Αβραάμ τον πατριάρχη σας και την Σάρρα, η οποία με ωδίνες σας γέννησε. Αυτός ένας ήταν μεταξύ όλων των ανθρώπων και αυτόν εγώ κάλεσα, τον ευλόγησα διότι τον αγάπησα και πλήθυνα τους απογόνους του. Σύμφωνα με την Θεϊκή εντολή ο Χριστιανός πρέπει να εμβλέπει στην πέτρα Χριστό στην πέτρα Αβραάμ και φυσικά στην πέτρα κάθε άγιο, διότι η Εκκλησία είναι ένα οικοδόμημα που έχει τόν λίθον εις κεφαλήν γωνίας, δηλαδή τον ακρογωνιαίο λίθο Χριστό, αλλά ως οικοδόμημα έχει και τους άλλους λίθους, την στερεάν πέτραν Αβραάμ, την στερεάν πέτραν κάθε άγιο, είτε αυτός είναι εν ζωή είτε είναι στον ουρανό.
Οι πρώτοι Χριστιανοί συγγραφείς λόγω του γεγονότος ότι η Βίβλος ορθώς δεν ρίχνει φως στις αγγελικές υποθέσεις έχουν διάφορες γνώμες. Παραδόξως υπάρχει πληθώρα λανθασμένων απόψεων για το τι λένε οι πρώτοι Χριστιανοί. Ορισμένες παρουσιάσεις για τις απόψεις τους θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είναι σχεδόν αποτέλεσμα φαντασίας. Ας δούμε κάποιους συγγραφείς σχετικά με το θέμα ξεκινώντας με αυτά που μας λέει ο

 

Ιουστίνος 100-165 ο μάρτυρας. Στο έργο του Διάλογος Προς Τρύφωνα θα δούμε τα εξής: Ἰδού δή ὡς ἄνθρωποι ἀποθνήσκετε, καί ὡς εἷς τῶν ἀρχόντων πίπτετε· ἵνα δηλώσῃ καί τήν παρακοήν τῶν ἀνθρώπων, τοῦ Ἀδάμ λέγω καί τῆς Εὔας, καί τήν πτῶσιν τοῦ ἑνός τῶν ἀρχόντων, τοῦτ' ἔστι τοῦ κεκλημένου ἐκείνου ὄφεως, πεσόντος πτῶσιν μεγάλην διά τό ἀποπλανῆσαι τήν Εὔαν. Διάλογος Προς Τρύφωνα. 

Στην Δεύτερη Απολογία του υπέρ Χριστιανών θα πει:

ὁ θεός τόν πάντα κόσμον ποιήσας καί τά ἐπίγεια ἀνθρώποις ὑποτάξας καί τά οὐράνια στοιχεῖα εἰς αὔξησιν καρπῶν καί ὡρῶν μεταβολάς κοσμήσας καί θεῖον τούτοις νόμον τάξας, ἃ καί αὐτά δι’ ἀνθρώπους φαίνεται πεποιηκὼς, τήν μέν τῶν ἀνθρώπων καί τῶν ὑπό τόν οὐρανόν πρόνοιαν ἀγγέλοις, οὓς ἐπί τούτοις ἔταξε, παρέδωκεν. οἱ δ’ ἄγγελοι, παραβάντες τήνδε τήν τάξιν, γυναικῶν μίξεσιν ἡττήθησαν καί παῖδας ἐτέκνωσαν, οἵ εἰσιν οἱ λεγόμενοι δαίμονες. καί προσέτι λοιπόν τό ἀνθρώπειον γένος ἑαυτοῖς ἐδούλωσαν· τά μέν διά μαγικῶν γραφῶν, τά δέ διά φόβων καί τιμωριῶν, ὧν ἐπέφερον, τά δέ διά διδαχῆς θυμάτων καί θυμιαμάτων καί σπονδῶν, ὧν ἐνδεεῖς γεγόνασι μετά τό πάθεσιν ἐπιθυμιῶν δουλωθῆναι· καί εἰς ἀνθρώπους φόνους, πολέμους, μοιχείας, ἀκολασίας καί πᾶσαν κακίαν ἔσπειραν.

Όταν ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο και υπέταξε τα γήινα στον άνθρωπο και τακτοποίησε τα ουράνια στοιχεία για την αύξηση των καρπών και την εναλλαγή των εποχών και όρισε αυτόν τον Θεϊκό νόμο -και αυτά τα πράγματα επίσης προφανώς έκανε για τον άνθρωπο- όρισε την φροντίδα των ανθρώπων και όλων των πραγμάτων υπό τον ουρανό σε αγγέλους τους οποίους όρισε. Αλλά οι άγγελοι παραβίασαν την τάξη και γοητεύτηκαν από τις γυναίκες και γέννησαν παιδιά που ονομάζονται δαίμονες. 

Με την πρώτη ανάγνωση ο Ιουστίνος φαίνεται να θεωρεί ότι για άλλη αιτία έπεσε ο Εωσφόρος και για άλλη οι υπόλοιποι άγγελοι. Φαίνεται να έχει την γνώμη ότι ο Εωσφόρος έπεσε επειδή παραπλάνησε τους Πρωτόπλαστους, λέει είχε μεγάλη πτώση "δια το αποπλανήσαι την Εύαν". Είναι μάλλον λανθασμένο να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι ο Ιουστίνος εννοεί αυτό που με την πρώτη ανάγνωση εξάγεται.  

Η παραπλάνηση της Εύας δεν ήταν κάποιο ατύχημα όπως το να σκουντήσεις ένα αντικείμενο. Η πτῶσιν μεγάλην του ἑνός τῶν ἀρχόντων δεν ήταν σκουντούφλημα και πέσιμο από ύψος οπότε κατά την πτώση συμπαρασύρθηκε και η Εύα. Υπήρξε ένα καλοστημένο σχέδιο στον νου του Εωσφόρου το οποίο φαίνεται ακόμη και από την αρχή του διότι ξεκινάει να δρα δίπλα στο δέντρο ώστε να μην υπάρχει χρόνος μετάβασης και άρα ευκαιρία καλύτερης σκέψης. Η πράξη της αποπλάνησης έχει αιτία και κίνητρο εντός του νου. Κάποια αιτία υποκρύπτεται η οποία έκανε τον Εωσφόρο να σκεφτεί ή να υπολογίσει κάτι, έπειτα να θέσει τον νου του ενάντια στον Θεό και στους πρωτόπλαστους, έπειτα να υλοποιήσει το σχέδιο του. Ίσως μπορούσαμε να υποθέσουμε το εξής για την γνώμη του Ιουστίνου: Ο Εωσφόρος την στιγμή που σκέπτεται το πονηρό σχέδιο, το οποίο τον έκανε να απομακρυνθεί από τον Θεό, δεν έχει κάνει ακόμη οποιαδήποτε πράξη. Υπάρχει πιθανότητα ο Ιουστίνος να θεωρεί ότι το πέρασμα στην ατρεψία προς το καλό επέφερε εν τέλει όχι η σύλληψη στον νου του πονηρού σχεδίου αλλά η εκτέλεση του; Αυτό εννοεί με το έπεσε επειδή αποπλάνησε την Εύα; ἀποπλανῆσαι τήν Εὔαν. Έλαβε ο Εωσφόρος ευκαιρία μετάνοιας και πέρασε την γραμμή της μη επιστροφής με την πράξη της παραπλάνηση της Εύας; Φεύγουμε από τον Ιουστίνο και ας δούμε τι αναφέρει ο

Αθηναγόρας Αθηναίος  ; - 180;

Οι μεν γαρ άλλοι αυθαίρετοι δη, οίοι γεγόνασιν υπό του Θεού, έμειναν, εφ' οις αυτούς εποίησεν και διέταξεν ο Θεός· οι δε ενύβρισαν και τη της ουσίας υποστάσει και τη αρχή· ούτος τε ο της ύλης και των εν αυτή ειδών άρχων, και έτεροι των περί το πρώτον τούτο στερέωμα (ίστε δε μηδέν ημάς αμάρτυρον λέγειν, α δε τοις προφήταις εκπεφώνηται, μηνύειν)· εκείνοι μεν, εις επιθυμίαν πεσόντες παρθένων, και ήττους σαρκός ευρεθέντες· ούτος δε, αμελήσας, και πονηρός περί την των πεπιστευμένων γενόμενος δοιήκησιν. Εκ μεν ουν των περί τας παρθένους εχόντων, οι καλλούμενοι εγεννήθησαν γίγαντες. Πρεσβεία Περί Χριστιανών. MPG 6, 948.

Στον Αθηναγόρα φαίνεται ότι έχουμε παρόμοια γνώμη με τον Ιουστίνο. Δίδει και αυτός διαφορετικές αιτίες για την πτώση, άλλη για τον Εωσφόρο και άλλη για τους υπόλοιπους αγγέλους. Για τους υπόλοιπους αγγέλους θεωρεί την φιληδονία ως αιτία, εκείνοι μεν, εις επιθυμίαν πεσόντες παρθένων, και ήττους σαρκός ευρεθέντες·. Για τον Εωσφόρο η αιτία πτώσεως ήταν όχι η παραπλάνηση της Εύας όπως λέει ο Ιουστίνος, αλλά η αμέλεια και η πονηρία του προς "των πεπιστευμένων διοίκησιν", ούτος δε, αμελήσας, και πονηρός περί την των πεπιστευμένων γενόμενος δοιήκησιν. Παρατηρούμε ότι ο Αθηναγόρας κάνει λόγο για διοίκηση από τους αγγέλους, των πεπιστευμένων γενόμενος διοίκησιν, πριν ο Ιουστίνος είχε πει, τήν μέν τῶν ἀνθρώπων καί τῶν ὑπό τόν οὐρανόν πρόνοιαν ἀγγέλοις, οὓς ἐπί τούτοις ἔταξε, παρέδωκεν, για διοίκηση της περιγείου τάξεως κάνει λόγο και ο

Ιωάννης Δαμασκηνός στο έργο του Έκδοση της Ορθοδόξου Πίστεως.

Περί Διαβόλου καί δαιμόνων. Ἐκ τούτων τῶν ἀγγελικῶν δυνάμεων πρωτοστάτης τῆς περιγείου τάξεως καί τῆς γῆς τήν φυλακήν ἐγχειρισθείς παρά Θεοῦ οὐ φύσει πονηρός γεγονώς, ἀλλ᾿ ἀγαθός ὢν καί ἐπ᾿ ἀγαθῷ γενόμενος καί μηδ' ὅλως ἐν ἑαυτῷ παρά τοῦ Δημιουργοῦ κακίας ἐσχηκὼς ἴχνος, μή ἐνέγκας τόν τε φωτισμόν τήν τε τιμήν, ἣν αὐτῷ ὁ Δημιουργός ἐδωρήσατο, αὐτεξουσίῳ προαιρέσει ἐτράπη ἐκ τοῦ κατά φύσιν εἰς τό παρά φύσιν καί ἐπήρθη κατά τοῦ πεποιηκότος αὐτόν Θεοῦ, ἀντᾶραι αὐτῷ βουληθείς, καί πρῶτος ἀποστάς τοῦ ἀγαθοῦ ἐν τῷ κακῷ ἐγένετο· οὐδέν γάρ ἕτερόν ἐστι τό κακόν εἰ μή τοῦ ἀγαθοῦ στέρησις, ὥσπερ καί τό σκότος φωτός ἐστι στέρησις. Τό γάρ ἀγαθόν φῶς ἐστι νοητόν· ὁμοίως καί τό κακόν σκότος ἐστί νοητόν. Φῶς οὖν κτισθείς ὑπό τοῦ Δημιουργοῦ καί ἀγαθός γεγονώς (καί γάρ· "Εἶδεν ὁ Θεός πάντα, ὅσα ἐποίησε, καί ἰδού καλά λίαν") αὐτεξουσίῳ θελήματι σκότος ἐγένετο. Συναπεσπάσθη δέ καί ἠκολούθησεν αὐτῷ καί συνέπεσε πλῆθος ἄπειρον τῶν ὑπ᾿ αὐτῷ τεταγμένων ἀγγέλων. Έκδοσις Ακριβής Της Ορθοδόξου Πίστεως. Ευθύς περνάμε στο τι μας λέει ο  

 

Θεόφιλος Αντιοχείας  ; - 183;

Ταύτην την Εύαν, δια το αρχήθεν πλανηθήναι υπό του όφεως, και αρχηγόν αμαρτίας γεγονέναι, ο κακοποιός δαίμων, ο και Σατάν καλούμενος, ο τότε δια του όφεως λαλήσας αυτή, έως και του δεύρο ενεργών εν τοις ενθουσιαζομένοις υπ' αυτού ανθρώποις, Εύαν εκκαλείται. Δαίμων δε και δράκων καλείται, δια το αποδεδρακέναι αυτόν από του Θεού. Άγγελος γαρ ην εν τοις πρώτοις. Και τα μεν περί τούτου πολύς ο λόγος· διο τανύν παραπέμπομαι την περί αυτών διήγησιν· και γαρ εν ετέροις ημίν γεγένηται ο περί αυτού λόγος. Μια παράγραφο αργότερα θα πει:

Οπότε ουν εθεάσατο ο Σατανάς ου μόνον τον Αδάμ και την γυναίκα αυτού ζώντας, αλλά και τέκνα πεποιηκότας, εφ' ω ουκ ίσχυσε θανατώσαι αυτούς, φθόνω φερόμενος, ηνίκα εώρα τον Άβελ ευαρεστούντα τω Θεώ, ενεργήσας εις τον αδελφόν αυτού τον καλούμενον Κάϊν, εποίησεν αποκτείναι τον αδελφόν αυτού τον Άβελ. Και ούτως αρχή θανάτου εγένετο εις τόνδε τον κόσμον, οδοιπορείν εως του δεύρο επί παν γένος ανθρώπων. Προς Αυτόλυκον. MPG 6,1097.

Η γνώμη του Θεόφιλου είναι ότι ο Διάβολος, αποδεδρακέναι, έτρεξε μακριά, από τον Θεό και για αυτό τον λόγο αποκαλείται δράκων. Ο χαρακτηρισμός δράκων για τον Διάβολο βρίσκεται στην Αποκάλυψη. Ο Θεόφιλος θα πρέπει να υποθέσουμε ότι θεωρεί σαν αιτία πτώσεως την έπαρση. Αυτό είναι το αποδεδρακέναι από του Θεού, η φυγή μακριά του. Ο μόνος τρόπος για να απορρίψεις πραγματικά τον Θεό είναι να μην τον αναγνωρίσεις ως Θεό. Είδαμε την Β' Ευχή Γονυκλισίας της Πεντηκοστής. Εφόσον ο Θεός δεν αναγνωρίστηκε ως Θεός από τον Διάβολο έπειτα οι πράξεις του οδηγούνταν από την αντιπαλότητα προς κάθε δημιούργημα. Αναφέρει ο Θεόφιλος ότι βλέποντας τον Αδάμ και την Εύα όχι μόνο να ζουν αλλά να έχουν και παιδιά και μην έχοντας καταφέρει να τους σκοτώσει, τώρα στράφηκε στον Άβελ που ευχαριστούσε τον Θεό και ενεργώντας επάνω στον Κάιν τον έπεισε να τον δολοφονήσει. Από φθόνο θέλησε να σκοτώσει τον Αδάμ και την Εύα αλλά δεν τα κατάφερε οπότε στράφηκε να σκοτώσει τον Άβελ.

Ο Διάβολος είδε τον Άβελ να είναι ευάρεστος στον Θεό και αυτό τον έκανε στόχο ενώ ο Κάιν ήταν εργαλείο Διαβόλου. Όποιος είναι αρεστός στον Θεό γίνεται στόχος ενώ όποιος είναι ενάντιος δεν είναι φίλος αλλά στόχος-εργαλείο για τον σκοπό του. Ο Θεόφιλος είναι ξεκάθαρος ενώ δείχνει και ορθή άποψη.

Από την Αντιόχεια ας πάμε στην Γαλλία και σε αυτά που μας λέει ο  

 

Ειρηναίος 130 - 202 μΧ Δεδομένου ότι ο Υιός του Θεού είναι πάντα ένας και ο αυτός, δίνει σε όσους πιστεύουν σε εκείνον ένα πηγάδι με νερό (Ιωάννης 4:14) το οποίο αναβλύζει αιώνια ζωή αλλά την άκαρπη συκιά κάνει αμέσως να ξεραθεί. Και στις ημέρες του Νώε έφερε δίκαια τον κατακλυσμό με σκοπό να σβήσει εκείνη την διαβόητη φυλή ανδρών που δεν μπορούσαν να αποδώσουν καρπούς στον Θεό, αφού οι άγγελοι που αμάρτησαν είχαν αναμιχτεί μαζί τους, και ενήργησε για να ελέγξει τις αμαρτίες αυτών των ανθρώπων, αλλά την ίδια στιγμή να διατηρήσει το αρχέτυπο, την δημιουργία του Αδάμ. Contra Haereses Lib.4 Cap.36.

Στο ίδιο έργο του "Κατά αιρέσεων" λίγο αργότερα θα πει:

Όπως ένας ο οποίος είναι αποστάτης και αρπάζει με βίαιο τρόπο κάποιου άλλου την περιοχή και παρενοχλεί τους κατοίκους της με σκοπό να λάβει για τον εαυτό του την δόξα ενός βασιλιά από εκείνους που δεν γνωρίζουν την αποστασία του και την κλοπή του, το ίδιο και ο Διάβολος, όντας ένας από τους αγγέλους που τοποθετήθηκε στον αέρα όπως δηλώνει ο απόστολος Παύλος στην προς Εφεσίους, (εννοεί το κατά τόν ἄρχοντα τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος) ζήλεψε τον άνθρωπο και έγινε αποστάτης από τον Θεϊκό νόμο γιατί ο φθόνος είναι κάτι ξένο στον Θεό. Contra Haereses Lib.5 Cap.24. 

Πολλοί διαβάζοντας αποσπασματικά έχουν καταλήξει από τα πρώτα λεγόμενα στο συμπέρασμα ότι ο Ειρηναίος θεωρεί την φιληδονία ως την αιτία της πτώσης του Εωσφόρου. Από όσους έχουν διαβάσει και παρακάτω πηγαίνοντας στο επόμενο βιβλίο δεν είναι λίγοι όσοι τώρα θεωρούν τον φθόνο ως αιτία πτώσεως. 

Στην πραγματικότητα η άποψη του Ειρηναίου μάλλον πρέπει να είναι διαφορετική.
Από τα λόγια του ο φθόνος φαίνεται ότι είναι κάτι δευτερεύων που είχε πρωταρχική αιτία. Ο Ειρηναίος φαίνεται να υπονοεί ότι για την αποστασία του Διαβόλου φταίει η έπαρση. Το παράδειγμα που δίδει αυτό έχει αιτία, κάποιος είναι αποστάτης, αρπάζει περιοχή με βίαιο τρόπο, παρενοχλεί τους κατοίκους με σκοπό να λάβει την βασιλική δόξα για τον εαυτό του από όσους αγνοούν την αποστασία και κλοπή. Ο Εωσφόρος ζητάει την δόξα για τον εαυτό του, έπειτα έρχεται ως φυσική συνέχεια ο φθόνος. Όσο αφορά τους άλλους αγγέλους είναι δυσδιάκριτο το τι θεωρεί ο Ειρηναίος. Έχουμε διαφορετικές αιτίες πτώσεως Εωσφόρου και δαιμόνων; Έχουμε όμοια γνώμη με κάποιους προηγούμενους συγγραφείς; Οι άγγελοι που συνευρέθηκαν με γυναίκες ήταν μη πεπτωκότες ή ήδη είχαν πέσει; Ήταν στρατιώτες του αποστάτη και έπειτα συνευρέθηκαν με γυναίκες; Άγνωστο. Από τον Ειρηναίο περνάμε σε ότι μας λέει ο

 

Κλήμης Αλεξανδρείας 150 - 205μΧ ο οποίος στον Παιδαγωγό αναφέρει τα εξής: Ο Διάβολος κατεχόμενος από την ελεύθερη βούληση είχε την ευχέρεια να μετανοήσει ή να κλέψει και ήταν αυτός ο εφευρέτης της κλοπής και όχι ο Κύριος που δεν τον απέτρεψε. Ούτε και ήταν το δώρο αυτό βλαβερό ώστε να χρειάζεται να επέμβει. Ο δε Διάβολος αυτεξούσιος ων, και μετανοήσαι οιός τε ην και κλέψαι· και ο αίτιος αυτός της κλοπής, ουχ ο μη κωλύσας Κύριος. Αλλ΄ουδ' επιβλαβής η δόσις ην, ίνα η κώλυσις παρέλθη. Στρωματείς. MPG 8,797. Ο Κλήμης φαίνεται να θεωρεί ότι ο Διάβολος είχε την δυνατότητα να μετανοήσει. Θα συμπληρωθεί και άλλο κείμενο από τον Κλήμη εκ Παιδαγωγού. Περνάμε αμέσως στην άποψη που έχει ο

 

Τερτυλλιανός 160 - 240 μΧ
Ποια ήταν τότε η προέλευση αυτής της κακίας του ψέματος και της εξαπάτησης εναντίον του άνδρα και της γυναίκας και της ψεύτικης κατηγορίας εναντίον του Θεού; Σίγουρα δεν ήταν από τον Θεό, γιατί όπως και όλα τα έργα του, είχε κάνει αυτόν τον άγγελο καλό. Για την ακρίβεια μέχρι να γίνει διάβολος δηλώνεται ο σοφότερος από όλους και υποθέτω ότι η σοφία δεν είναι κακό. Επίσης αν ανατρέξεις στην προφητεία του Ιεζεκιήλ θα αντιληφθείς εύκολα ότι αυτός ο άγγελος ήταν από τη δημιουργία του καλός και με τη δική του πράξη έγινε διεφθαρμένος. Στο πρόσωπο του πρίγκιπα της Τύρου αυτή η δήλωση γίνεται εναντίον του διαβόλου: Καί ἐγένετο λόγος Κυρίου πρός με λέγων· υἱέ ἀνθρώπου, λάβε θρῆνον ἐπί τόν ἄρχοντα Τύρου καί εἰπόν αὐτῷ· τάδε λέγει Κύριος Κύριος· σύ ἀποσφράγισμα ὁμοιώσεως καί στέφανος κάλλους δηλαδή, ακυρώθηκε η ακεραιότητα της εικόνας και της ομοιότητας, στέφανος κάλλους, κατά αυτόν τον τρόπο μιλάει για τους πιο ανώτερους από τους αγγέλους, έναν Αρχάγγελο, τον σοφότερο από όλους, ἐν τῇ τρυφῇ τοῦ παραδείσου τοῦ Θεοῦ ἐγενήθης·, με αυτό, εννοεί, την δεύτερη δημιουργία, όπου υπό τη μορφή των ζώων ο Θεός δημιούργησε τους αγγέλους. Πάντα λίθον χρηστόν ἐνδέδεσαι, σάρδιον καί τοπάζιον καί σμάραγδον καί ἄνθρακα καί σάπφειρον καί ἴασπιν καί ἀργύριον καί χρυσίον καί λιγύριον καί ἀχάτην καί ἀμέθυστον καί χρυσόλιθον καί βηρύλλιον καί ὀνύχιον, καί χρυσίου ἐνέπλησας τούς θησαυρούς σου καί τάς ἀποθήκας σου ἐν σοί ἀφ᾿ ἧς ἡμέρας ἐκτίσθης σύ. μετά τοῦ Χερούβ ἔθηκά σε ἐν ὄρει ἁγίῳ Θεοῦ, ἐγενήθης ἐν μέσῳ λίθων πυρίνων. ἐγενήθης σύ ἄμωμος ἐν ταῖς ἡμέραις σου, ἀφ᾿ ἧς ἡμέρας σύ ἐκτίσθης ἕως εὑρέθη τά ἀδικήματα ἐν σοί και τα υπόλοιπα, τα οποία είναι προφανές ότι ισχύουν για τη δυσφορία του Θεού όχι προς τον συγκεκριμένο πρίγκιπα της Τύρου αλλά για έναν άγγελο, γιατί κανένας άνθρωπος δεν έχει γεννηθεί ποτέ στον παράδεισο του Θεού, ούτε καν ο ίδιος ο Αδάμ, ούτε κάποιος άνθρωπος έχει τεθεί με τα χερουβείμ στο ιερό βουνό του Θεού, δηλαδή στο ύψος του ουρανού, από το οποίο μας λέει ο Κύριος ότι ο Σατανάς έπεσε, ούτε κάποιος άνθρωπος εγενήθη εν μέσω λίθων πυρίνων, ούτε από τους ουρανούς έπεσε από όπου ο Διάβολος σαν αστραπή έπεσε.

Ο Διάβολος, ο εισαγωγέας της αμαρτίας, καταδικάζεται διαμέσω του προσώπου ενός αμαρτωλού ανθρώπου, πρωτύτερα άψογος από την ημέρα της δημιουργίας του, δημιουργημένος από τον Θεό προς το καλό, από έναν Δημιουργό που δημιουργεί καλά, στολισμένος με την αγγελική δόξα, ο οποίος αργότερα μόνος του μετακινήθηκε στο κακό. Αφ᾿ ἧς ἡμέρας σύ ἐκτίσθης λέει ἕως εὑρέθη τά ἀδικήματα ἐν σοί, καταλογίζοντας έτσι σε αυτόν τις πληγές με τις οποίες τραυμάτισε τον άνθρωπο που ωθήθηκε εκτός της υπακοής στον Θεό. Ξεκίνησε να αμαρτάνει όταν έσπειρε τον σπόρο της αμαρτίας και έτσι από εκεί και έπειτα ασχολήθηκε με το πλήθος των εμπορευμάτων του, την κακία του, τις παραβάσεις του. Αν και πνεύμα, ήταν και αυτός δημιουργημένος με ελευθερία επιλογής όπως και ο άνθρωπος.

Στο έργο του περί των ρούχων που πρέπει να φοράνε οι γυναίκες αλλά και γενικά οι Χριστιανοί αναφέρει ότι οι άγγελοι συνευρέθηκαν με γυναίκες.

Ο Τερτυλλιανός παραθέτει την περικοπή του Ιεζεκιήλ την οποία και επόμενοι συγγραφείς χρησιμοποιούν ώστε να αποδώσουν στην υπερηφάνεια την πτώση του Εωσφόρου. Αντιθέτως με πολλά που έχουν γραφτεί μάλλον δεν φαίνεται να θεωρεί ότι αιτία της πτώσεως του Εωσφόρου ήταν η φιληδονία ή ο φθόνος.  

Αναφέρει ότι ο Διάβολος άρχισε να αμαρτάνει όταν έριξε τον σπόρο της αμαρτίας ενώ όπως είδαμε κάνει λόγο και για φιληδονία. Η γνώμη του, όσα αφορά την πτώση Εωσφόρου και άλλων αγγέλων, μάλλον δεν μοιάζει με αυτήν του Αθηναγόρα ή του Ιουστίνου. Ο Τερτυλλιανός δεν πρέπει να θεωρεί ότι ο Εωσφόρος έπεσε για διαφορετική αιτία από αυτήν που έπεσαν οι υπόλοιποι άγγελοι. Πιθανότερο είναι να θεωρεί ότι όχι πριν αλλά μετά την πτώση ορισμένοι εκπεσώντες συνευρέθηκαν με γυναίκες. Συνεχίζοντας λέει ότι ο Διάβολος άρχισε να αμαρτάνει όταν έριξε τον σπόρο της αμαρτίας, δηλαδή όταν παραπλάνησε την Εύα όπως είχε πει ο Ιουστίνος. Η πράξη βέβαια της παραπλάνησης είχε κάποιο αίτιο στον λογισμό πράγμα για το οποίο ο Τερτυλλιανός δεν κάνει λόγο. Αν στον Ιουστίνο δεν θα ήταν σοφό κάποιος να θεωρήσει ότι η πράξη της παραπλάνησης ήταν η πτώση, πόσο μάλλον εδώ δεν θα πρέπει να το θεωρήσουμε αυτό. Ο Λόγος είναι ότι έχουμε και λεχθέν για πρώτη και δεύτερη δημιουργία, αυτό σημαίνει δημιουργία στον νου και στην πράξη.  

Με την φράση "δεύτερη δημιουργία" ο Τερτυλλιανός εννοεί την πράξη της δημιουργίας, την πραγματοποίηση, ενώ το "πρώτη δημιουργία" είναι η σύλληψη της στον Θεϊκό νου. Με την φράση "όπου υπό τη μορφή των ζώων ο Θεός δημιούργησε τους αγγέλους" θεωρεί ότι το χωρίο Γεν. 2,18-19 κάνει λόγο για την δημιουργία των αγγέλων ή κάποιων αγγέλων. Το χωρίο ειναι το εξής, καί ἔπλασεν ὁ Θεός ἔτι ἐκ τῆς γῆς πάντα τά θηρία τοῦ ἀγροῦ καί πάντα τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ καί ἤγαγεν αὐτά πρός τόν Ἀδάμ, ἰδεῖν τί καλέσει αὐτά. καί πᾶν ὃ ἐάν ἐκάλεσεν αὐτό Ἀδάμ ψυχήν ζῶσαν, τοῦτο ὄνομα αὐτῷ. Και στον Τερτυλλιανό μάλλον θα πρέπει να υποθέσουμε για κάτι στον νου του Διαβόλου και την αιτία της πράξης. Ποιο θεωρεί ότι ήταν το αίτιο στον λογισμό του Διαβόλου το οποίο τον έκανε να αρχίσει να αμαρτάνει; Θα πρέπει να αναζητηθεί η αιτία στα λεχθέντα του Θεού προς τον βασιλιά της Τύρου; Προχωρώντας στην άποψη του Τερτυλλιανού ας δούμε τι λέει στο Περί Υπομονής: διακρίνω την πατρότητα της ανυπομονησίας στον ίδιο τον Διάβολο ακριβώς εκείνη την στιγμή κατά την οποία ο Θεός υπέταξε τα έργα που είχε φτιάξει στην δική του εικόνα, δηλαδή τον άνθρωπο. Γιατί αν είχε υπομείνει αυτό, τότε δεν θα είχε θλίψη, ούτε θα είχε φθονήσει τον άνθρωπο αν δεν είχε θλίψη. Κατά συνέπεια τον εξαπάτησε γιατί τον ζήλευε αλλά είχε ζηλέψει επειδή είχε θλίψη, είχε θλίψη γιατί δεν είχε υπομονή. Το τι πρώτα ήταν ο άγγελος αυτός, κακόβουλος ή ανυπόμονος, απαξιώ να ερευνήσω, εφόσον είναι ευκρινές ότι είτε η ανυπομονησία ανέτειλε με την κακεντρέχεια ή η κακεντρέχεια ήρθε από την ανυπομονησία. Ο Διάβολος δεν είχε υπομονή και έπεσε, ο Αδάμ και η Εύα επέδειξαν ανυπομονησία η οποία έγινε αίτιο της αμαρτίας, ο Διάβολος εκμεταλλεύτηκε την ανυπομονησία και πλάνησε τους Πρωτοπλάστους, ο Κάιν κινήθηκε από οργή η οποία είχε την ρίζα της στην ανυπομονησία και γενικώς η ανυπομονησία παρουσιάζεται ως η αιτία όλων των κακών από τον Τερτυλλιανό. Τι ακριβώς εν τέλει θεωρεί ως αιτία της πτώσεως Διαβόλου; Την υπερηφάνεια; Την ανυπομονησία; Κάτι άλλο ίσως; Την ίδια οπτική με τον Τερτυλλιανό ότι το χωρίο στον Ιεζεκιήλ δεν κάνει λόγο για τον πρίγκηπα της Τύρου αλλά για τον Διάβολο, μας λέει και ο σύγχρονος του

Ωριγένης 185 - 253μΧ, σε αυτόν διαβάζουμε: ούτε οι προφητείες στον Ιεζεκιήλ που αφορούσαν τον Φαραώ μπορούν να εφαρμοστούν σε άνθρωπο που βασίλεψε στην Αίγυπτο, όπως το νόημα του χωρίου δηλώνει. Κατά όμοιο τρόπο αυτό που έχει ειπωθεί για τον πρίγκηπα της Τύρου δεν μπορεί να εκληφθεί ότι αφορά κανένα άνθρωπο ή βασιλιά της Τύρου. Πως να δεχθούμε ότι μιλάει για άνθρωπο, ό,τι αναφέρεται σε αρκετά χωρία της Βίβλου, και ειδικά στον Ησαΐα, σχετικά με τον Ναβουχοδονόσορα; Γιατί δεν είναι άνθρωπος για αυτόν που λέγεται ότι "έπεσε από τον ουρανό" ή που ήταν "Εωσφόρος" ή αυτός που "ανέτειλε το πρωί".

Πριν στο ίδιο του έργο έχει πει:
Ο προφήτης λέει πῶς ἐξέπεσεν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ὁ ἑωσφόρος ὁ πρωΐ ἀνατέλλων; συνετρίβη εἰς τήν γῆν ὁ ἀποστέλλων πρός πάντα τά ἔθνη. σύ δέ εἶπας ἐν τῇ διανοίᾳ σου· εἰς τόν οὐρανόν ἀναβήσομαι, ἐπάνω τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ θήσω τόν θρόνον μου, καθιῶ ἐν ὄρει ὑψηλῷ, ἐπί τά ὄρη τά ὑψηλά τά πρός Βοῤῥᾶν, ἀναβήσομαι ἐπάνω τῶν νεφῶν, ἔσομαι ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ. νῦν δέ εἰς ᾅδην καταβήσῃ καί εἰς τά θεμέλια τῆς γῆς. οἱ ἰδόντες σε θαυμάσονται ἐπί σοί καί ἐροῦσιν· οὗτος ὁ ἄνθρωπος ὁ παροξύνων τήν γῆν, ὁ σείων βασιλεῖς;ὁ θείς τήν οἰκουμένην ὅλην ἔρημον καί τάς πόλεις αὐτοῦ καθεῖλε, τούς ἐν ἐπαγωγῇ οὐκ ἔλυσε. πάντες οἱ βασιλεῖς τῶν ἐθνῶν ἐκοιμήθησαν ἐν τιμῇ, ἄνθρωπος ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ· σύ δέ ῥιφήσῃ ἐν τοῖς ὄρεσιν ὡς νεκρός ἐβδελυγμένος μετά πολλῶν τεθνηκότων ἐκκεκεντημένων μαχαίραις, καταβαινόντων εἰς ᾅδου. ὃν τρόπον ἱμάτιον ἐν αἵματι πεφυρμένον οὐκ ἔσται καθαρόν, οὕτως οὐδέ σύ ἔσῃ καθαρός, διότι τήν γῆν μου ἀπώλεσας καί τόν λαόν μου ἀπέκτεινας· οὐ μή μείνῃς εἰς τόν αἰῶνα χρόνον, σπέρμα πονηρόν. ἑτοίμασον τά τέκνα σου σφαγῆναι ταῖς ἁμαρτίαις τοῦ πατρός αὐτῶν, ἵνα μή ἀναστῶσι καί κληρονομήσωσι τήν γῆν καί ἐμπλήσωσιν τήν γῆν πολέμων. Καί ἐπαναστήσομαι αὐτοῖς, λέγει Κύριος σαβαώθ, καί ἀπολῶ αὐτῶν ὄνομα καί κατάλειμμα καί σπέρμα τάδε λέγει Κύριος. Ξεκάθαρα με αυτά τα λόγια φαίνεται ότι εξέπεσε από τον ουρανό, αυτός που προηγουμένως ήταν ο Εωσφόρος, και ο οποίος ανέτειλε το πρωί. Γιατί αν όπως μερικοί νομίζουν ήταν εκ φύσεως σκοτεινός, πως είναι δυνατόν να ήταν Εωσφόρος ή πως ήταν δυνατόν να ανέτειλε το πρωί αυτός που δεν είχε καμία σχέση με το φως. Όχι, ακόμη και ο Σωτήρας μας διδάσκει λέγοντας για τον Διάβολο, ἐθεώρουν τόν σατανᾶν ὡς ἀστραπήν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πεσόντα. Γιατί κάποτε ήταν φως.

Αλλά για ποιο λόγο έπεσε ο Διάβολος κατά τον Ωριγένη; Ως γνωστόν ο Ωριγένης έχει μια λογικοφανή αλλά λανθασμένη κοσμοθεωρία η οποία καταδικάστηκε από την Εκκλησία. Σύμφωνα με αυτήν υποστηρίζει για το θέμα ότι ο κάθε άγγελος έπεσε για διαφορετικό λόγο και η πτώση σε άλλους είναι μεγαλύτερη και σε άλλους είναι μικρότερη; Υποστηρίζει ότι ο κορεσμός, η βαρεμάρα, έπειτα η αποδιοργάνωση και έπειτα η αμέλεια ήταν αυτό που έκανε τον Εωσφόρο να πέσει; Θεωρεί ότι μεγάλο χρονικό διάστημα πριν τον παπά ο Εωσφόρος βαρέθηκε... το πολύ Κύριε ελέησον; Μόνο αυτός ξέρει. 

Ας δούμε όμως τι λέει σχολιάζοντας τον Ιεζεκιήλ: Τότε ποια αμαρτία είναι μεγαλύτερη από όλες τις άλλες αμαρτίες; Είναι σαφές ότι είναι η αμαρτία λόγω της οποίας ακόμη και ο διάβολος έπεσε από τον ουρανό. Ποια είναι αυτή η αμαρτία, στην οποία έπεσε ένα τόσο υψηλά ιστάμενο ον που όπως λέει ο Απόστολος, "ἵνα μή τυφωθείς εἰς κρῖμα ἐμπέσῃ τοῦ διαβόλου". Η αμαρτία του διαβόλου ήταν ότι φούσκωσε από υπερηφάνεια, αλαζονεία, εξαιτίας αυτών έπεσε από τον ουρανό στη γη. Ως εκ τούτου, "ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δέ δίδωσι χάριν". Kαι "τί ὑπερηφανεύεται γῆ καί σποδός;", έτσι ώστε ένας άνθρωπος όταν ανυψωθεί με αλαζονεία, ξεχνάει σε πόσο εύθραυστο δοχείο περιέχεται και σε τι σωρούς κοπριάς είναι βυθισμένος και τι είδους εκκρίσεις συνεχώς εκκρίνει. Γιατί τι λέει η Γραφή; "τί ὑπερηφανεύεται γῆ καί σποδός;" και "ἐν ζωῇ ἔῤῥιψα τά ἐνδόσθια αὐτοῦ".  Η υπερηφάνεια είναι μεγαλύτερη από όλες τις άλλες αμαρτίες και είναι η κύρια αμαρτία του ίδιου του Διαβόλου. Κάθε φορά που η Γραφή περιγράφει τις αμαρτίες του Διαβόλου, θα διαπιστώσετε ότι όλες απορρέουν από την πηγή της υπερηφάνειας, γιατί λέει, "εἶπε γάρ· ἐν τῇ ἰσχύϊ ποιήσω καί ἐν τῇ σοφίᾳ τῆς συνέσεως, ἀφελῶ ὅρια ἐθνῶν καί τήν ἰσχύν αὐτῶν προνομεύσω καί σείσω πόλεις κατοικουμένας καί τήν οἰκουμένην ὅλην καταλήψομαι τῇ χειρί ὡς νοσσιάν καί ὡς καταλελειμμένα ὠά ἀρῶ, καί οὐκ ἔστιν ὃς διαφεύξεταί με ἢ ἀντείπῃ μοι". Δείτε πόσο αλαζονικά είναι τα λόγια του και πώς θεωρεί τα πάντα ως ένα τίποτα. Το ίδιο είναι όλοι όσοι φουσκώνουν από αλαζονεία. Πρώτες ύλες της υπερηφάνειας είναι ο πλούτος, οι θέσεις τιμής και η κοσμική δόξα. MPG 13,734. Εδώ κάνει λόγο για υπερηφάνεια ενώ παρατηρούμε ότι και αυτός όπως και ο Τερτυλλιανός λένε ότι ο Ησαΐας κάνει λόγο για τον Αντίχριστο. Ο σύγχρονός τους

Κυπριανός 210 - 258μΧ αποδίδει ότι τα λόγια αυτά λέγονται όχι για τον Εωσφόρο αλλά για τον Αντίχριστο. Δεν είναι και μακριά από την ερμηνεία Εωσφόρος διότι ο Αντίχριστος θα "είναι" ο Εωσφόρος. Ο Αντίχριστος θα είναι ο πιο διαβολοποιημένος άνθρωπος που έχει υπάρξει. Λέει ο Κυπριανός: η έπαρση και το κόρδωμα, η αλαζονεία και η υπεροψία που περιφρονεί τους άλλους, δεν πηγάζουν από την διδασκαλία του Χριστού αλλά από το πνεύμα του Αντιχρίστου, τον οποίο ο Κύριος επιπλήττει δια του προφήτη του λέγοντας, σύ δέ εἶπας ἐν τῇ διανοίᾳ σου· εἰς τόν οὐρανόν ἀναβήσομαι, ἐπάνω τῶν ἀστέρων τοῦ οὐρανοῦ θήσω τόν θρόνον μου, καθιῶ ἐν ὄρει ὑψηλῷ, ἐπί τά ὄρη τά ὑψηλά τά πρός Βοῤῥᾶν, ἀναβήσομαι ἐπάνω τῶν νεφῶν, ἔσομαι ὅμοιος τῷ Ὑψίστῳ και προσέθεσε νῦν δέ εἰς ᾅδην καταβήσῃ καί εἰς τά θεμέλια τῆς γῆς. οἱ ἰδόντες σε θαυμάσονται ἐπί σοί καί ἐροῦσιν· οὗτος ὁ ἄνθρωπος ὁ παροξύνων τήν γῆν, ὁ σείων βασιλεῖς; Ep.54 cap.3. Υπάρχουν διαφορετικές αριθμήσεις ανά τις συλλογές των επιστολών του αγίου Κυπριανού. Αν θέλετε να δείτε το απόσπασμα βρείτε ευκολότερα την επιστολή η οποία το περιέχει από την επικεφαλίδα του θέματος με το οποίο καταπιάνεται: 

Επιστολή προς Κορνήλιο που αφορά τους αιρετικούς Φορτουνάτο και Φιλικήσιμο.

Την γνώμη του Κυπριανού όσο αφορά το θέμα, δηλαδή την αιτία της πτώσης, μπορούμε να την διαπιστώσουμε από τα εξής λεγόμενά του, από αυτή την αιτία, ακόμη από την αρχή της δημιουργίας, ο Διάβολος ήταν ο πρώτος που ταυτόχρονα έφερε τον εαυτό του στην απώλεια και κατέστρεψε άλλους. Αυτός που ήταν στην αγγελική μεγαλειότητα, αυτός που ήταν δεκτός και αγαπητός στον Θεό, όταν είδε τον άνθρωπο να είναι φτιαγμένος κατ' εικόνα Θεού, έπεσε στην ζήλια από μοχθηρό φθόνο· πέφτοντας έτσι ο ίδιος από την ζήλια του προτού ρίξει άλλους, αιχμαλωτίστηκε προτού αιχμαλωτίσει άλλους, καταστράφηκε προτού καταστρέψει άλλους. Ενώ με την υποκίνηση της ζήλιας, κλέβει από τον άνθρωπο την χάρη της αθανασίας που είχε παρασχεθεί, έχοντας ο ίδιος χάσει αυτό που ήταν προηγουμένως. Πόσο μεγάλο κακό είναι, αγαπητοί αδελφοί, αυτό από το οποίο έπεσε ένας άγγελος, αυτό το οποίο τον έριξε από το μεγαλείο του, αυτό το οποίο εκείνον που πλανά πλάνησε πρώτα. Έκτοτε ο φθόνος λυσσομανάει στην γη, καθώς αυτός που πρόκειται να απολεστεί λόγω ζήλιας υπακούει στον αίτιο της απωλείας του, μιμούμενος τον Διάβολο στην ζήλια, όπως είναι γραμμένο "μέσω του φθόνου του διαβόλου, ο θάνατος εισήλθε στον κόσμο." Επομένως αυτοί που είναι στο πλευρό του τον μιμούνται. MPL 4,640. Φεύγουμε από τον Κυπριανό και περνάμε ώστε να εξετάσουμε τι λέει ο 

 

Μεθόδιος Ολύμπου ; - 310;μΧ  ο οποίος αναφέρει: Τότε τι είναι ο Διάβολος θα πεις; Ένα πνεύμα στο οποίο έχει ανατεθεί η ύλη όπως είπε και ο Αθηναγόρας. Δημιουργήθηκε από τον Θεό όπως και οι άλλοι άγγελοι και έχει αναλάβει την εποπτεία της ύλης και των υλικών.  Για αυτό τον σκοπό ήταν η δημιουργία των αγγέλων, δημιουργήθηκαν από τον Θεό για να φροντίζουν την δημιουργία και την τάξη που όρισε. Ο Θεός θα είχε το γενικό πρόσταγμα και θα ήταν σαν καπετάνιος κρατώντας το πηδάλιο και οι άγγελοι θα ήταν σαν ναύτες οι οποίοι θα επέβλεπαν τα διάφορα άλλα μέρη του πλοίου. Οι άλλοι άγγελοι κράτησαν την θέση τους την οποία ο Θεός τους όρισε αλλά ο Διάβολος έγινε κακός στην διαχείριση αυτών που είχε οριστεί. Μας φθόνησε σαν τους αγγέλους που αργότερα λάτρεψαν την σάρκα και συνευρέθηκαν με τις κόρες των ανθρώπων για ευχαρίστηση. Διότι όπως γίνεται και στον άνθρωπο είχαν ελεύθερη την βούληση είτε να απορρίψουν είτε να ακολουθήσουν τις εντολές του Θεού, να είναι μαζί του και να απολαύσουν την αγιότητα ή να παρακούσουν και να κριθούν. Ο Διάβολος ήταν Εωσφόρος. Κάποτε ανέτειλε με τους αγγέλους του φωτός αλλά εξέπεσε, ρίχτηκε στην Γη και τώρα είναι ο αρχηγός των αντίθεων δυνάμεων που είναι ενάντιες στον άνθρωπο. Περί Της Αναστάσεως. Ο Μεθόδιος έχει υπόψιν του την γνώμη του Αθηναγόρα και φαίνεται να κλίνει προς αυτήν. Περνάμε τώρα στην γνώμη που έχει ο

 

Λακτάντιος 250-325μΧ ο οποίος αναφέρει: Έπειτα (εννοεί ο Θεός) δημιούργησε ένα άλλο ον στο οποίο η κλίση που προέρχεται από τον Θεό δεν παρέμεινε. (εννοεί η κλίση προς το καλό) Έτσι μολύνθηκε με τον φθόνο του σαν από δηλητήριο και περιήλθε από το καλό στο κακό και με την βούλησή του, η οποία του δόθηκε από τον Θεό ελεύθερη, απέκτησε για τον εαυτό του αντίθετο όνομα. Όνομα από το οποίο φαίνεται ότι ο φθόνος είναι η αιτία όλων των κακών. Διότι φθόνησε τον προκάτοχό του, ο οποίος διαμέσω της σταθερότητάς του είναι αποδεκτός και αγαπητός στον Θεό Πατέρα. Αυτό το ον, το οποίο από καλό έγινε κακό από την δική του βούληση, καλείται από τους Έλληνες Διάβολος, εμείς τον αποκαλούμε κατήγορο γιατί αναφέρει στον Θεό τα σφάλματά μας στα οποία αυτός μας παρασύρει. Institutiones Divinae Lib2,Cap9.

Ο Λακτάντιος δεν είναι ακόμη καταρτισμένος στην πίστη. Το συγκεκριμένο γραπτό είναι δείγμα πολύ ικανού συγγραφέα αλλά όμως περιέχει κάποιες παράξενες θεωρίες και ίσως εν τέλει καταλήγει σε ιδιόρρυθμο δυϊσμό. Όπως και ο διδάσκαλός του Αρνόβιος, θέλει μεν να πολεμήσει για την πίστη αλλά φαίνεται να γνωρίζει ότι συμβαίνει στην Εκκλησία από εξωτερική παρατήρηση και μόνο ελάχιστα από το τι αυτή διδάσκει. Όπως εύστοχα λέει ο Ιερώνυμος, "έχει την ευγλωττία του Κικέρωνα αλλά περισσότερο καταστρέφει τις ειδωλολατρικές θεωρίες παρά διαδίδει την πίστη". Μακάρι να δίδασκε και την πίστη όπως καταστρέφει τις δοξασίες των Εθνικών λέει ο Ιερώνυμος. Πράγματι, ο Λακτάντιος στην πραγματικότητα έχει ελάχιστη γνώση των Γραφών και της πίστεως. Τίποτα το παράδοξο, 1700 χρόνια μετά με τόσο άφθονη αλλά και εύκολη πληροφορία μέσα στο σπίτι, εμείς είμαστε Λακτάντιοι στην πίστη αλλά Χρυσόστομοι στα κουτσομπολιά. Μάλιστα είμαστε χειρότεροι από τον Λακτάντιο διότι αφενός τότε η πληροφορία ήταν πολύ δύσκολα προσβάσιμη ενώ αφετέρου αυτός είχε όρεξη ώστε να υπερασπιστεί την πίστη.

Σε ότι αφορά την αιτία της πτώσης, κατά τον Λακτάντιο είναι ότι ο Διάβολος φθόνησε τον... Χριστό. Ο προκάτοχος του στον οποίο παρέμεινε η καλή κλίση είναι ο Χριστός.

Ευθύς θα δούμε αυτά που μας λέει ο

 

Ευσέβιος Καισαρείας 265 - 340μΧ. Και τα μεν ώδε διέκειτο· τα δε της αντιπάλου και αποστατικής δυνάμεως, είτε δαιμόνων είτε και χειρόνων άλλων πνευμάτων εν κακία το πλέον και ήττον αποφερομένων, έτι τε και του πάντων εν τούτοις άρχοντος δεινού τινος μεγαλοδαίμονος, οι, πρώτοι της ει το Θείον ευσεβείας σαλεύσαντες, της οικείας λήξεως αποπεπτώκασι, φθόνω της ανθρώπου σωτηρίας την εναντίαν είλκε παντοίαις κακίας μηχαναίς πάσι τοις έθνεσι, και αυτώ τω του Κυρίου κλήρω βασκανία των αγαθών επιβουλεύοντα. Τον δη ουν του μεγαλοδαίμονος άθεον και ασεβή λογισμόν το πνεύμα το προφητικόν εν Ησαΐα ωδέ πως απελέγχει λέγων· Ειπέ γαρ· Εν τη ισχύι ποιήσω, και τη σοφία της συνέσεως αφελώ όρια εθνών, και την ισχύν αυτών προνομεύσω, και σείσω πόλεις κατοικουμένας· και την οικουμένην όλην καταλήψομαι τη χερί ως νοσσιάν, και ως κατελελειμμένα ωά αρώ, και ουκ έσται ος διαφεύξεται με, ή αντείπη μοι. 

Αύται αι του θεομάχου φωναί, επί κακίας ισχύι μεγαλαυχουμένου, και τας προς του Υψίστου τοις αγγέλοις παραδοθείσας των εθνών οροθεσίας διαρπάσαι, και συγχείν απειλούντος, προνομεύσειν τε την οικουμένην, και πάν το των ανθρώπων γένος διεκσείειν, και μεταστήσειν της προτέρας ευταξίας απαυθαδιαζομένου. Οποία δε φρονών περί εαυτού τα τοιαύτα ηλαζονεύετο, άκου της αυτής προφητείας ώδε πάλιν περί αυτού φραζούσης· "πως εξέπεσεν εκ του ουρανού ο Εωσφόρος, ο πρωΐ ανατέλλων; συνετρίβη εις την γην ο αποστέλλων προς πάντα τα έθνη. Συ δε είπας εν τη διανοίας σου· εις τον ουρανόν αναβήσομαι, επάνω των άστρων του ουρανού θήσομαι τον θρόνον μου. Αναβήσομαι επάνω των νεφελών, έσομαι όμοιος τω Υψίστω. Νυν δε εις άδην καταβήση, και εις τα θεμέλια της γης". 

Ομού δε πλείστα δια τούτων ο λόγος εμφαίνει, την του δηλουμένου φρενοβλάβειαν, την από κρειττόνων επί τα χείρω κατάπτωσιν, το της εκπτώσεως τέλος. Δεινά δε κατά των εθνών απάντων απειλήσας, θάτερα ληπτούς τοις προβουλίοις ανθρώπους εύρατο, πρόχειρον και εξ οικείας γνώμης την επί το κακόν έμπτωσιν δι' αυτεξούσιον προαίρεσιν κεκτημένους. Έσειε δήτα της από των κρειττόνων στάσεως τας πόλεις, και τοις της ηδονής δελέασιν επί παν είδος φαυλότητος τας των πολλών κατέσπα ψυχάς, ουδένα τε μηχανής καταλιπών τρόπον, μύθοις περί θεών αισχροίς και διηγήμασιν ακολάστοις τα φίλα και προς ηδονήν των αλισκομένων δι' εντέχνου δαιμόνων απάτης προυβάλλετο· ταύτη τε την οικουμένην άπασαν ελών υποχείριον συνείχε, και ηφάνιζε τα των εθνών όρια, όπερ και ποιήσειν ηπείλει ειπών· "αφελώ όρια εθνών, και την ισχύν αυτών προνομεύσω, και σείσω πόλεις κατοικουμένας, και την οικουμένην όλην καταλήψομαι τη χειρί ως νοσσιάν."

Μετάφραση από το ομού δε πλείστα και εξής: Η Γραφή μας δείχνει μαζεμένα αρκετά μονομιάς σε αυτά τα λόγια, την σχιζοφρένεια του εν λόγω πνεύματος, την πτώση του από το καλύτερο στο χειρότερο, το τέλος της πτώσης του. Και έχοντας εκτοξεύσει φοβερές απειλές εναντίων της ανθρωπότητας, ανακάλυψε ότι θα μπορούσε να τους παγιδεύσει διαφορετικά με τα όπλα του, εφόσον είχαν την εξουσία της ελεύθερης επιλογής και την πιθανότητα να εκπέσουν στο κακό από τις σκέψεις τους. Έπειτα έφερε από το κακό στο χειρότερο τις πόλεις και έσυρε τις ψυχές του πλήθους με το δόλωμα της ηδονής σε κάθε μορφή κακίας, δεν άφησε κανένα είδος φαυλότητας, δεν άφησε κανένα κόλπο αδοκίμαστο, και με τους μύθους των θεών και ακάθαρτες ιστορίες δελέαζε τα θύματά του με αυτό που τους άρεσε και με ότι τους έδινε ευχαρίστηση χρησιμοποιώντας την έντεχνη εξαπάτηση των δαιμόνων. Και με αυτόν τον τρόπο κατέλαβε όλο τον κόσμο και τον κράτησε αιχμάλωτο και εξάλειψε τα όρια των εθνών όπως είχε απειλήσει ότι θα κάνει όταν είχε πει αφελώ όρια εθνών.... . Ο διάβολος θεομάχος μεγαλαυχούμενος και άλλα ωραία σε αυτό το απόσπασμα. Ας δούμε τώρα τι γράφεται στο έργο

 

Cohortatio ad Gentiles 3xx μΧ, είναι υπό το όνομα του Ιουστίνου στην Πατρολογία. Και το ίδιο ισχύει και για τον εχθρό της ανθρωπότητας που εκδιώχθηκε από τον ουρανό, τον οποίο οι Ιερές Γραφές αποκαλούν Διάβολο, ένα όνομα που έλαβε από τον πρώτη του διαβολή εναντίον του ανθρώπου. MPG 6,296 Στο απόσπασμα δεν φαίνεται ξεκάθαρα τι θεωρεί ως αιτία πτώσης ο συγγραφέας. Είναι όμοιο με το τήν πτῶσιν τοῦ ἑνός τῶν ἀρχόντων, τοῦτ' ἔστι τοῦ κεκλημένου ἐκείνου ὄφεως, πεσόντος πτῶσιν μεγάλην διά τό ἀποπλανῆσαι τήν Εὔαν που είδαμε στον Ιουστίνο; Προχωρούμε σε ότι μας λέει ο

 

Μέγας Αθανάσιος 295-373μΧ Μέγα φάρμακον εστί σωτηρίας η ταπεινοφροσύνη· ο γαρ Σατανάς ουχ ένεκεν πορνείας ή μοιχείας ή κλοπής κατηνέχθη εκ των ουρανών, αλλ' η υπερηφανία αυτόν κατέβαλεν είς τα κατώτερα μέρη της αβύσσου. Ούτω γαρ είρηκεν· "αναβήσομαι, και θήσομαι τον θρόνον μου ενώπιον του Θεού, και έσομαι όμοιος τω Υψίστω·" και δια τούτον τον λόγον κατεβλήθη, και εγένετο η κληρονομία αυτού το πυρ το αιώνιον. η ουν υπερηφανία εν τω διαβόλω εστίν· η δε ταπεινοφροσύνη εν τω Χριστώ· αυτός γαρ ο Κύριος λέγει, ότι "ο θέλων εν υμίν είναι μέγας, έστω πάντων δούλος". Ο γαρ Θεός ταπεινών εστιν. MPG 28, 257. Η άποψη του Μέγα Αθανάσιου για το θέμα είναι ξεκάθαρη. Όχι η πορνεία ή η μοιχεία ή η κλοπή αλλά η υπερηφάνεια έκανε τον Εωσφόρο να πέσει. Η ταπεινοφροσύνη είναι φάρμακο σωτηρίας μας λέει. Το διδάσκει ο Χριστός περίτρανα με τον Τελώνη, η ταπεινοφροσύνη ήταν αυτή που τον δικαίωσε στα μάτια του Θεού, ἔτυπτεν εἰς τό στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ. 

Όπως ο κάθε ένας που ακολουθεί τον πατέρα του, όμοια και όποιος είναι ταπεινός όπως ο πατήρ Χριστός είναι κληρονόμος του, εἰ δέ υἱός, καί κληρονόμος Θεοῦ διά Χριστοῦ ενώ ο υπερήφανος είναι γιος και κληρονόμος διαβόλου η κληρονομία αυτού το πυρ το αιώνιον πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τό πῦρ τό αἰώνιον τό ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καί τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. Από τον Μέγα Αθανάσιο πηγαίνουμε σε αυτά που μας λέει για το θέμα ο μικρότερος του Αθανασίου σε ηλικία αλλά και αυτός Μέγας, ο

 

Μέγας Βασίλειος 330 - 379μΧ ο οποίος αναφέρει τα εξής:

Τα εκείνου επιτηδεύματα μυρία. Τα εκείνου βλαστήματα, ωμότης, τραχύτης, πλεονεξία, λοιδορία· πάντα όσα μισεί ο λόγος της αληθείας, ταύτα του διαβόλου εστί. Μισάνθρωπος, επειδή και θεομάχος. Εμίσησε πρότερον, ετραχηλίασε κατά Θεού παντοκράτορος, κατεφρόνησε του Δεσπότου, ηλλοτριώθη του Θεού. Επειδή είδε τον άνθρωπον κατ' εικόνα και ομοίωσιν Θεού, μη δυνάμενος εις Θεόν τραπήναι, εις την εικόνα του Θεού την εαυτού πονηρίαν εκένωσεν· ώσπερ ει τις άνθρωπος οργισθείς την εικόνα λιθάζοι, επειδή τον βασιλέα ου δύναται, το ξύλον τύπτων, το την μίμησιν έχον. MPG 31,1456.

Επειδή γαρ ου φύσεως πονηράς ο διάβολος, αλλά προαιρέσεως μοχθηράς υπάρξας, και την του αέρος παρά του Δημιουργού κεκληρωμένος διοίκησιν, ως ο των ουρανίων ημίν ακροατής διηγήσατο Παύλος, ειπών· κατά τόν ἄρχοντα τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος, τοῦ πνεύματος τοῦ νῦν ἐνεργοῦντος ἐν τοῖς υἱοῖς τῆς ἀπειθείας· είτα προς την φύσιν αρθείς, της αξίας ωλίσθησε, δια το ύψος της γνώμης της αξίας εκδιφρευθείς· και γέγονεν ο του φρονήματος όγκος μέτρον του πνεύματος. Προς ανθρώπους ησχόλει την γνώμην, τον Δημιουργόν· αμυσσόμενος, αμαυρούν την εικόνα του κτίσαντος ποικίλως εκμηχανώμενος. Θεώ γαρ αντίκρυς πολεμείν ουκ ισχύων, ετέρως μεθοδεύειν την μάχην, στασιάζειν διδάσκων κατά του κτίστου τα κτίσματα. Ούτως ευθύς τον πρωτόπλαστον νεοπαγέντα, φορούντα της εικόνος τους χαρακτήρας αντιθεΐαν μελετάν ενουθέτει, λέγων· η αν ημέρα φάγητε, έσεσθε ως θεοί. Στην ομιλία του Περί Ταπεινοφροσύνης, ομιλία 20η, θα πει:

Ο δε δοκεί τω άλλων των υπαρχόντων ανθρώπων καλών μέγιστον είναι και βεβαιότερον, η σοφία και η φρόνησις, και τούτο ματαίον έχει την έπαρσιν, και ύψος ουκ αληθές παρασκευάζει· της παρά Θεού σοφίας απούσης, ες ουδέν τουτων λογιζομένων. Διαπίπτει μεν γαρ αυτώ τω Διαβόλω το κατά του ανθρώπου σόφισμα, και καθ' εαυτού τεχνάσας έλαθεν ο κατά του ανθρώπου μεμηχάνηται, ουδέν τοσούτον εκείνον ζημιώσας, ον ήλπισεν απαλλοτριώσειν Θεού και ζωής αιωνίου, όσον εαυτόν προδούς, αποστάτης Θεού γεγονώς, και θανάτω καταδικασθείς αιωνίω. Και την κατά του Κυρίου στήσας παγίδα, δια ταύτης εάλω, σταυρωθείς εν ω σταυρώσειν προσεδόκησε, και αποθανών εν ω τον Κύριον ήλπισεν αναιρήσειν θανάτω. Ει δε ο του κόσμου άρχων, ο πρώτος και μέγιστος και αόρατος της κοσμικής σοφίας σοφιστής, αλίσκεται τοις εαυτού σοφίσμασιν, εις την εσχάτην περιιστάμενος αφροσύνην, πολλώ μάλλον οι εκείνου μαθηταί και ζηλωταί, καν μυρία σοφίσωνται, φάσκοντες είναι σοφοί, εμωράνθησαν. (Ρωμ. 1,22) MPG 31,525.

Στο έργο του περί Αγίου Πνεύματος θα δούμε τα εξης: ώστε βουλήματι μεν του Πατρός τα λειτουργικά πνεύματα υπάρχειν, ενεργεία δε Υιού εις το είναι παράγεσθαι, παρουσία δε του Πνεύματος τελειούσθαι. Τελείωσις δε αγγέλων αγιασμός, και η εν τούτω διαμονή. ...  Αγιασμός δε ουκ άνευ Πνεύματος. Ου γαρ φύσει άγιαι αι των ουρανών δυνάμεις· η ούτω γ' αν ουδεμίαν προς το άγιον Πνεύμα την διαφοράν έχοιεν· αλλά κατά αναλογίαν της προς αλλήλας υπεροχής, του αγιασμού το μέτρον παρά του Πνεύματος έχουσαι. ... Ο μέντοι αγιασμός, έξωθεν ως της ουσίας, την τελείωσιν αυτοίς επάγει δια της κοινωνίας του Πνεύματος. Φυλάσσουσι δε την αξίαν τη επιμονή του καλού, έχουσαι μεν εν προαιρέσει το αυτεξούσιον, ουδέποτε δε εκ της του όντως αγαθού προσεδρείας εκπίπτουσαι·. 

Ο Μέγας Βασίλειος δεν μας λέει κάτι το καινούργιο. Ας δούμε ορισμένα από αυτά που αναφέρει με αρχή από το ετραχηλίασε κατά Θεού παντοκράτορος. Η φράση αυτή είναι παρμένη από τα πολύ σωστά και σοφά λόγια του Ελιφάζ Θαιμανίτη τα οποία όμως απευθύνθηκαν αδίκως στον φίλο του τον Ιώβ. Ο Ελιφάζ ομιλεί για εκείνον που απορρίπτει τον Θεό λέγοντας το εξής, ὅτι ἦρκε χεῖρας ἐναντίον τοῦ Κυρίου, ἔναντι δέ Κυρίου παντοκράτορος ἐτραχηλίασεν, ἔδραμε δέ ἐναντίον αὐτοῦ ὕβρει ἐν πάχει νώτου ἀσπίδος αὐτοῦ Ιωβ. 15,25-26 Διότι σήκωσε ο ασεβής τα χέρια του εναντίον του Θεού, ύψωσε αυθάδη και αλαζονικό τον τράχηλό του εναντίον Κυρίου του Παντοκράτορος. Έτρεξε ορμητικά εναντίον του Θεού με υπερηφάνεια και αλαζονεία πιστεύοντας ότι προφυλάσσεται κάτω από την αδιαπέραστη ράχη της ασπίδας του. 

Ετραχηλίασε, σήκωσε τον αυχένα με έπαρση, πέταξε τον ζυγό από τον τράχηλο.  

ἄρατε τόν ζυγόν μου ἐφ᾿ ὑμᾶς καί μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν· Ματθ. 11,29 Ο Διάβολος όπως και ο κάθε ένας που τον ακούει απορρίπτει την οδηγία Θεού, απορρίπτει το "δούλος Θεού", τόν ζυγόν μου, αυτό σημαίνει δούλος Θεού, αναγνώριση του Θεού ως οδηγού μας και ταύτιση του θελήματός μας με αυτό του Θεού. Οπότε έπειτα αντί να είναι ταπεινός ταπεινός και πράος πρᾷός είναι με μίσος και έπαρση, εμίσησε πρότερον, ετραχηλίασε κατά Θεού.

Σε άλλο σημείο Ο Βασίλειος λέει ότι ο Διάβολος με την πράξη του να στραφεί ενάντια στους Πρωτοπλάστους έκανε στον εαυτό του κακό, και καθ' εαυτού τεχνάσας έλαθεν ο κατά του ανθρώπου μεμηχάνηται, το πονηρό του σχέδιο ήταν μια πράξη αυτοκαταστροφική και ανόητη. Ο Διάβολος εφόσον απομακρύνθηκε από τον Θεό έπειτα ότι κάνει είναι ανόητο και καταστροφικό. Όμοια στο Ευαγγέλιο παρατηρούμε ότι πλούσιος και Φαρισαίοι αποκαλούνται άφρονες, παράλογοι, ενώ ο άσωτος όταν είναι στην αμαρτία βρίσκεται σε παραλογισμό, είναι εκτός εαυτού, μετανοώντας έρχεται εις εαυτόν, δηλαδή στα συγκαλά του. Εἶπε δέ αὐτῷ ὁ Θεός· ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτί τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ·Λουκ. 12,20 ἄφρονες! οὐχ ὁ ποιήσας τό ἔξωθεν καί τό ἔσωθεν ἐποίησε; Λουκ. 11,40, εἰς ἑαυτόν δέ ἐλθὼν εἶπε· Λουκ. 15,17. Είδαμε και προ του Βασιλείου τον Ευσέβιο να μας λέει ότι τα λόγια της Γραφής δείχνουν την φρενοβλάβεια του δηλουμένου πνεύματος, ο λόγος εμφαίνει, την του δηλουμένου φρενοβλάβειαν. Επειτα ο Μέγας Βασίλειος λέει ότι μη μπορώντας ο Εωσφόρος να τα βάλει με τον Θεό στράφηκε προς τον άνθρωπο. Όμως οτιδήποτε σχεδίαζε του ήρθε ανάποδα όπως η παγίδα που έστησε κατά του Χριστού όπου στην ουσία σταυρώθηκε ο ίδιος. Ενώ προσδοκούσε να σταυρώσει τον Χριστό σταυρώθηκε ο ίδιος και ενώ έλπιζε ότι θα σκοτώσει τον Χριστό σκοτώθηκε ο ίδιος. Εδώ μας έρχεται κατά νου η γνήσια και η πραγματικά θεραπεύουσα ομοιοπαθητική αντίθετα με την τσαρλατάνικη που κυκλοφορεί με την οποία ο επιτήδειος φλομώνει τον κόσμο ότι δήθεν θα τον θεραπεύσει. Η ομοιοπαθητική είναι συνονθύλευμα παράλογων και κωμικών θεωριών, μια Διαβολική λοιδορία της Θεϊκής ομοιοπαθητικής. Οπότε αν θέλουμε να θεραπευθούμε ας προσέλθουμε όχι στην τσαρλατάνικη ομοιοπαθητική αλλά την γνήσια ομοιοπαθητική, δηλαδή τα μυστήρια. Την γνήσια ομοιοπαθητική βλέπουμε και σε πάμπολους ύμνους. Κορυφή σε διασημότητα το πασίγνωστο Χριστός Ανέστη. Με τον θάνατο θανάτωσε τον θάνατο και από το μνήμα του Χριστού, δηλαδή το κατεξοχήν σύμβολο θανάτου, τώρα ανέβλησε ζωή σε όσους ήταν σε αυτά, θανάτῳ θάνατον πατήσας καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος. Ο Βασίλειος αναφέρει και αυτός για διοίκηση αέρος από δυνάμεις αλλά δεν είναι ξεκάθαρο τι είδους δοίκηση στον αέρα εννοεί, και την του αέρος παρά του Δημιουργού κεκληρωμένος διοίκησιν, είδαμε πριν στον Αθηναγόρα και πονηρός περί την των πεπιστευμένων γενόμενος δοιήκησιν. Σε άλλο σημείο αναφέρει ότι μη μπορώντας ο Διάβολος να τα βάλει με τον Θεό στράφηκε στον άνθρωπο. Αυτά είναι πράγματα που έχουμε ήδη δεί οπότε ας στραφούμε τώρα από τους Μεγάλους Αθανάσιο και Βασίλειο στην Κωνσταντινούπολη και στο τι μας λέει ο

 

Χρυσόστομος 354 - 407μΧ, ο οποίος δεν έχει προσφώνηση Μέγας για τον απλούστατο λόγο διότι ο τίτλος υπάρχει ώστε να αποδίδεται σε κάποιους από τους υπόλοιπους ερμηνευτές των Γραφών. Ο Ιωάννης είναι μοναδικός, αξεπέραστος, εντελώς εκτός συναγωνισμού, είναι ο καλύτερος όλων των εποχών. Για το θέμα μας λέει τα εξής: Και γαρ αναγκαίον τούτου του χωρίου πολλήν την έρευναν ποιήσασθαι, και ανατρέψαι τας μυθολογίας των απερισκέπτως πάντα φθεγγομένων· και πρώτον μεν ειπείν άπερ λέγειν τολμώσι, και δείξαντας την ατοπίαν των παρ' αυτών λεγομένων, ούτω τον αληθή νου της Γραφής διδάξαι την υμετέραν αγάπην, ώστε μη απλώς υπέχειν τας ακοάς τοις τα βλάσφημα εκείνα φθεγγομένοις, και κατά της εαυτών κεφαλής τολμώσι λέγειν. Φασί γαρ ου περί ανθρώπων τούτο είρηται, αλλά περί αγγέλων· τούτους γαρ υιούς Θεού προσηγόρευσε. Πρώτον μεν δειξάτωσαν, που άγγελοι υιοί Θεού προσηγορεύθησαν· αλλ' ουκ αν έχοιεν ουδαμού δείξαι. Άνθρωποι με γαρ εκλήθησαν υιοί Θεού, άγγελοι δε ουδαμώς. Αλλά περί μεν των αγγέλων φησίν· ὁ ποιῶν τούς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καί τούς λειτουργούς αὐτοῦ πυρός φλόγα· περί δεν των ανθρώπων, ἐγὼ εἶπα· θεοί ἐστε· και πάλιν· υἱούς ἐγέννησα καί ὕψωσα· και πάλιν· υἱός πρωτότοκός μου Ἰσραήλ·· άγγελος δε ουδαμού υιός εκλήθη, ουδέ υιός Θεού. Αλλά τι φασί; Ναι, άγγελοι μεν ήσαν· διότι δε προς την παράνομον ταύτην πράξιν κατήλθον, της αξίας εξέπεσον. Πάλιν έτερον μυθωδέστερον. Τι ούν; νυν εξέπεσον, και αύτη της πτώσεως αυτοίς εστίν η αιτία; Και μην η Γραφή άλλως ημάς διδάσκει, ότι και προ της του πρωτοπλάστου δημιουργίας της αξίας εκείνης κατηνέχθησαν και ο διάβολος και οι μετ' αυτού, μείζον της αξίας φρονήσαντες, καθάπερ και σοφός τις φησί· φθόνῳ δέ διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον. Ειπέ γαρ μοι, ει μη ην προ της του ανθρώπου δημιουργίας εκπεπτωκώς, πως αν επί της αξίας μένων εβάσκηνε τω ανθρώπω; Ποίον γαρ αν έχοι λόγον, άγγελον ανθρώπω βασκήναι, τον ασώματον και εν τοσαύτη τιμή τυγχάνοντα, τω σώμα περικειμένω; Άλλ' επειδή από της ανωτάτω δόξης εις εσχάτην ατιμίαν κατηνέχθη, και ταύτα ασώματως ων, είδε δε τον άνθρωπον δημιουργηθέντα, και εν σώματι τοσαύτης τιμής αξιωθέντα δια την του δημιουργήσαντος φιλανθρωπίαν, εις φθόνον εξήφθη, και δια της απάτης, ην δια του όφεως προσήγαγε, τω του θανάτου επιτιμίω υπεύθυνον τον άνθρωπον κατεσκεύασε. Τοιούτον γαρ η πονηρία· ου δύναται πράως φέρειν την ετέρων ευημερίαν. Ότι μεν ουν πάλαι και ο διάβολος και πάσα αυτού η φάλαγξ εκ της δόξης εκείνης εξέπεσον, και των ητιμωμένων γεγόνασι, δήλον άπασιν. Άλλως δε και ποίας ουκ αν είη ανοίας ανάμεστον το λέγειν, ότι άγγελοι προς συνουσίαν γυναικών κατηνέχθησαν, και η ασώματος εκείνη φύσις προς την συναλλαγήν των σωμάτων υπήχθη; Ή ουκ ακούεις του Χριστού λέγοντος περί της των αγγέλων ουσίας· ἐν γάρ τῇ ἀναστάσει οὔτε γαμοῦσιν οὔτε ἐκγαμίζονται, ἀλλ᾿ ὡς ἄγγελοι Θεοῦ ἐν οὐρανῷ εἰσι; Ουδέ γαρ οιόν τε την ασώματον φύσιν εκείνη τοιαύτην επιθυμίαν δέξασθαί ποτέ. MPG 53,187

Ο Χρυσόστομος αναιρεί τις γνώμες για πτώση από σαρκική αμαρτία λέγοντας ότι στην Γραφή πουθενά δεν αποκαλείται γιος Θεού κάποιος άγγελος αλλά έτσι αποκαλούνται οι άνθρωποι. Για τον Βιβλικό χαρακτηρισμό γίγαντες θεωρεί ότι είναι οι δυνατοί σωματικά, ενώ οι επίμαχοι "υιοί Θεού" είναι απόγονοι του Σήθ οι δε "κόρες των ανθρώπων" είναι οι απόγονοι του Κάιν. Η γνώμη του δεν είναι ότι ο φθόνος έριξε τον Διάβολο όπως ίσως φαίνεται με την πρώτη ματιά από το εις φθόνον εξήφθη, και δια της απάτης, ην δια του όφεως προσήγαγε διότι λέει ότι ήδη είχε πέσει από την ανώτατη δόξα σε έσχατη ατιμία και ενώ αυτός ήταν ασώματος, βλέποντας τον άνθρωπο που έχει σώμα να έχει αξιωθεί τέτοιας τιμής, από τον φθόνο του παραπλάνησε δια του όφεως οπότε έτσι έκανε τον άνθρωπο "θανάτου επιτιμίω υπεύθυνον". Φεύγουμε από την Κωνσταντινούπολη και πάμε Δυτικότερα και σε ότι μας λέει ο 

 

Φιλάστριος Βρεσκίας 330 - 397μΧ ο οποίος στο βιβλίο του Κατά Αιρέσεων αναφέρει ως αιρετική την ερμηνεία ότι οι άγγελοι συνευρέθηκαν με γυναίκες.

Υπάρχει μια αίρεση που λέει ότι πριν τον Κατακλυσμό άγγελοι συνευρέθηκαν με γυναίκες και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την γέννηση των γιγάντων. Αίρεση 64η

Ο Φιλάστριος θεωρεί ορθώς ότι οι άγγελοι είναι πνεύματα και δεν μπορούν να λάβουν σώμα. Για την λέξη γίγαντες θεωρεί ότι η Βίβλος κάνει αναφορά στον Νεβρώδ γιο του Χους. Σοφότατα αναφέρει για την ερμηνεία η οποία κάνει λόγο για αγγέλους που συνευρέθηκαν με γυναίκες ότι η Ιστορία θα αποφασίσει ότι είναι μια κακή ερμηνεία και θεωρία όμοια αυτών που παλαιότερα έλεγαν ότι οι θεοί έκαναν το ίδιο. Δηλαδή εδώ εννοεί επί παραδείγματι τον Δία με τα γνωστά του καμώματα και τις διάφορες ερωμένες του. Παραμένουμε στην Δύση και σε ότι μας λέει ο

 

Ιερώνυμος 347 - 420 μΧ ο οποίος σε μια επιστολή προς κάποιον μοναχό ονόματι Αντώνιο γράφει τα εξής: την στιγμή που οι μαθητές αναρωτιόνταν σχετικά με το ποιός είναι ο μεγαλύτερος στην βασιλεία των ουρανών ο Κύριος πήρε ένα μικρό παιδί και είπε ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἐάν μή στραφῆτε καί γένησθε ὡς τά παιδία, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Και εφόσον δεν κηρύττει μόνο αλλά πράττει, εκπλήρωσε αυτήν την εντολή στην ζωή του πλένοντας τα πόδια των μαθητών του, δέχτηκε τον προδότη με φιλί, συζήτησε με την γυναίκα της Σαμάρειας, δίδαξε για την βασιλεία των ουρανών με την Μαρία στα πόδια του και όταν αναστήθηκε εμφανίστηκε πρώτα σε μερικές φτωχές γυναίκες. Η υπερηφάνεια αντιτίθεται στην ταπεινοφροσύνη και διαμέσω αυτής ο Σατανάς έχασε την θέση του ως αρχάγγελος. Ο Εβραϊκός λαός χάθηκε από την υπερηφάνεια του, γιατί ενώ αγαπούσαν να καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις στα δείπνα και τα πρώτα καθίσματα στις συναγωγές και να τους χαιρετούν με βαθιές υποκλίσεις (Ματθ.23 6-7) αντικαταστάθηκαν από τους Εθνικούς οι οποίοι πρωτύτερα είχαν χαρακτηριστεί σαν μια σταγόνα από ένα αγγείο ύδατος. (Ησ. 40,15) Δυο φτωχοί ψαράδες, ο Πέτρος και ο Ιάκωβος, στάλθηκαν να αντικρούσουν τους σοφιστές και τους σοφούς του κόσμου. Όπως λέει η Γραφή, ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δέ δίδωσι χάριν. Σκέψου αδελφέ, τι μεγάλη αμαρτία πρέπει να είναι για να έχει αντίπαλο τον Θεό. Στο Ευαγγέλιο ο Φαρισαίος απορρίπτεται λόγω της υπερηφάνειάς του και ο τελώνης γίνεται δεκτός λόγω της ταπεινοφροσύνης του. Τώρα, αν δεν κάνω λάθος, σου έχω στείλει δέκα επιστολές και εσύ δεν καταδέχθηκες να μου στείλεις ούτε μια πρόταση. Ο Κύριος συνομιλεί με τους δούλους του και εσύ σύνδουλέ μου αρνείσαι να μου μιλήσεις.

Αν και δεν πραγματεύεται το θέμα μπορούμε να παρατηρήσουμε την γνώμη του Ιερώνυμου σε αυτό. Ξεκάθαρα αναφέρει ότι η υπερηφάνεια έκανε τον Εωσφόρο να πέσει. Αυτήν όπως λέει έχει και ο άγνωστος σε εμάς μοναχός Αντώνιος. Αφήνοντας τον Ιερώνυμο ας δούμε αυτόν που απασχολήθηκε πιο ενδελεχώς με το θέμα. Είναι ο

Αυγουστίνος 354-430μΧ ο οποίος απασχολήθηκε εκτενέστατα έχοντας κατά νου και τις διαφορετικές αιτίες πτώσεως που ανέφεραν οι παλαιότεροι συγγραφείς. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο λόγος που εξέπεσε ο Εωσφόρος από το ουράνιο βασίλειο ήταν το ότι ζήλεψε τον άνθρωπο που δημιουργήθηκε κατ' εικόνα Θεού. Αλλά η ζήλια ακολουθεί την έπαρση δεν έρχεται μετά από αυτήν. Η ζήλια δεν είναι η αιτία της έπαρσης αλλά η έπαρση γεννάει την ζήλια. Οπότε εφόσον η έπαρση είναι η αυταρέσκεια και η θεώρηση ότι κάποιος είναι ανώτερος, ενώ η ζήλια είναι το μίσος προς την πρόοδο κάποιου άλλου, είναι εμφανές ποιο γεννάται από ποιο. Όποιος έχει αυταρέσκεια και θεωρεί ανώτερο τον εαυτό του ζηλεύει τους ομοίους του επειδή είναι ίσοι με αυτόν, ζηλεύει αυτούς που είναι κατώτεροι μην τυχόν και γίνουν με αυτόν ίσοι, ζηλεύει και όσους είναι ανώτεροι από αυτόν επειδή αυτός είναι κατώτερος. Οπότε είναι φανερό ότι η ζήλια είναι γέννημα της υπερηφάνειας και όχι το αντίθετο. Ο Αυγουστίνος σχολιάζει έχοντας κατά νου τις γνώμες οι οποίες κάνουν λόγο για φθόνο και απορρίπτει την άποψη αυτή αναφέροντας ότι η έπαρση, η υπερηφάνεια, έκανε τον Εωσφόρο να πέσει διότι αυτή είναι που γεννάει τον φθόνο. Ο Αυγουστίνος έχει απασχοληθεί εκτενέστατα με το θέμα εξ αφορμής και ερωτήσεων οι οποίες του έγιναν. Κλείνοντας ας δούμε τι μας λέει ο

  

Γρηγόριος ο Διάλογος 540; - 604;μΧ ούτε εγκαταλείπουμε το πραγματικό νόημα, (εννοεί του χωρίου Ιώβ) αν πιστέψουμε ότι όταν ο Λεβιάθαν έπεσε από το ύψος της αγιότητας, οι άγγελοι που στάθηκαν τρομοκρατήθηκαν πολύ από την πτώση του, ώστε, όπως η πτώση της υπερηφάνειας τον εξεδίωξε από τις τάξεις τους, ο φόβος να τους δίνει δύναμη ώστε να στέκονται προς στην αγιότητα με περισσότερο ζήλο. MPL 76,739. Ο άγιος Γρηγόριος θεωρεί ως αιτίας πτώσεως του Εωσφόρου την υπερηφάνεια.

Εδώ τελειώνει μια σύντομη παρουσίαση του θέματος Πτώση του Εωσφόρου. Κλείνοντας ας θυμόμαστε αυτού που μας συμβούλευσε ο άγιος γέροντας Πορφύριος δηλαδή ότι η δαιμονοαπασχόληση κάνει κακό στον νου ενώ η μελέτη αγίων βιβλίων μας κάνει καλό.

Posted in Η πτώση του Διαβόλου